تبیین جامعه­ شناختی تولید گفتمان ادبیات داستانی سیاسی

در دهه­ های چهل و پنجاه شمسی

چکیده

این مقاله قصد دارد به مطالعه عوامل جامعه­ شناختی موثر بر تولید گفتمان ادبیات داستانی سیاسی در دهه­ های چهل و پنجاه شمسی بپردازد. بدین منظور از نظریات روبرت وسنو، و رندال­ کالینز استفاده کرده ­ایم که مجموعا چهار متغیر سیاست­های اصلاحی دولت نوساز، ایجاد بحران در نظم اخلاقی جامعه، شکل­ گیری زنجیره ­های تعامل میان نویسندگان، و بسیج منابع را بر تولید گفتمان مورد مطالعه، موثر می­دانند. در این پژوهش، با روی­کرد تبیینی، از روش تفسیر تاریخی، استفاده شده است، و سعی کرد ه­ایم با استفاده از داده­های تاریخی، از نحوه ­ی تولید گفتمان مورد بحث، روایتی معقول، ارائه کنیم. یافت ه­ها حاکی از آن است که به­واسطه­ ی سیاست­های اصلاحی پهلوی دوم، شکل­ گیری طبقه­ی متوسط جدید، و طرح ادبیات متعهد، فضای فکری و سیاسی جامعه با وضعیت جدیدی مواجه شد. تشکیل کانون نویسندگان ایران، و فعالیت­های پیگیر اعضای آن، و برگزاری شب­های شعر انستیتو گوته، از مهم­ترین عوامل تجربی موثر بر تولید (تولید، گزینش، و نهادینه­شدن) گفتمان ادبیات داستانی سیاسی دوره ­ی مورد مطالعه­ ی ما بوده­اند.