منو سایت
تاريخ:بيستم و نهم مرداد 1392 ساعت 23:41   |   کد : 552
مقاله
علل کمبود تبادل خاطرات جنگ ايران و عراق در محافل غيررسمي در شهر تهران
مقاله مشترک با فاطمه قنبریان

جوادی یگانه، محمدرضا و فاطمه قنبریان (1391) «علل کمبود تبادل خاطرات جنگ ايران و عراق در محافل غیررسمی در شهر تهران». جامعه پژوهی فرهنگی. سال 3. شماره 2. پاییز و زمستان 1391. صص 27-53.

براي مشاهده مقاله اينجا (pdf) را ببيند. نشاني مقاله در مجله جامعه پژوهی فرهنگی هم اينجا است.


علل کمبود تبادل خاطرات جنگ ايران و عراق در محافل غیررسمی در شهر تهران

محمدرضا جوادی یگانه

فاطمه قنبریان

کارشناس ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران

چکیده

جنگ از مهمترین وقفه های تاریخی هویت ساز در حیات هر ملت است که جوامع، پس از پایان یافتنش، درصدد حفظ یاد و خاطرات آن بر می آیند. تنوع و تکثر راویان جنگ و دیدگاه های متفاوت آن ها روایات متعددی را رقم می زند که فقط در صورت کنار هم قراردادن آن ها میتوان به تصویری واقعی از جنگِ رخ داده نزدیک شد؛ با این حال روایت رسمی دولتی، با استفاده از امکاناتی که دراختیار دارد، در پی ارائه تصویری یک دست و همگون از جنگ است و بازتاب های اجتماعی روایات عاملی محدود کننده میشوند، به طوری که دولت دیگر قادر به ترسیم چهره واقعی جنگ نخواهد بود. از این رو پویایی روایات خُرد مردمی در بیان خاطرات جنگ، برای تعدیل روایت رسمی، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ اگرچه آن چه در ایران در زمینه خاطرات جنگ مشاهده میشود بیشتر رکود و انفعال است.

پژوهش حاضر از نظریات هالبواکس استفاده کرده است، به ویژه در زمینه «بازگوکردن» خاطرات شخصی که اولین حلقه ارتباط میان خاطره شخصی و خاطره جمعی است و «تبادل خاطرات» که برای شکل دادن به حافظه تاریخی افرادی که در جنگ حضور نداشته اند، الزامی می نماید. این پژوهش همچنین از آرای ریکور در خصوص ضرورت ارتباط بین نسلی برای پیوند خاطره فردی و جمعی و آسیب های خاطره در محافل غیر رسمی، که بعضاً باعث کمبود خاطره در این محافل می شود، بهره گرفته است؛ با این حال، با نظر به مختصات بومی جنگ ایران و عراق و زمینه های اجتماعی خاص جامعه ایرانی، توضیح پیچیدگی این مسئله صرفاً با استفاده از این نظریه ها ممکن نیست؛ از این رو برای کشف علل اختصاصی کمبود تبادل خاطرات در محافل غیر رسمی روش کیفی و مصاحبه های عمیق به کار گرفته شده و فقط در مرحله تحلیل یافته ها از پیشینه نظری موجود جهت، چهارچوب ارجاعی مورد استناد، استفاده شده است.

یافته های پژوهش حاکی از آن است که عواملی چون امتیازهای دادهشده به رزمندگان، فرافکنی مشکلات فضای سیاسی موجود به رزمندگان، ایجاد هاله قدسی پیرامون جنگ، پرهیز از ریا، بی انگیزگی مخاطبان نسبت به موضوع جنگ، دردناکی صحبت از جنگ، و در نهایت کمبود گفتوگو در محافل غیر رسمی از اصلیترین علل کمبود تبادل خاطره در این محافل است

آدرس ايميل شما:  
آدرس ايميل دريافت کنندگان