تفكيك جرائم بلوتوثی؛ راهكار مقابله با اين معضل اجتماعی

نشست برگزار شده در ایکنا با حضور محمد آقاسی و محمدرضا جوادی یگانه. اصل خبر را در اینجا بخوانید و عکس های نشست را هم در اینجا بینید.

گروه فضای مجازی ایکنا : عضو هيئت علمی دانشگاه تهران معتقد است بايد ميان مصاديق مستهجن و مستهجن تر و ميزان آسيب زدن به اشخاص در پديده بلوتوث تفاوت قائل شد و وقتی جرائم، تفكيك و برايشان مجازات تعيين شد، می توان جلوی اين پديده غير اخلاقی را گرفت.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، نشست «بررسی تأثير بلوتوث های ناسالم بر جامعه»، از سلسله نشست های تخصصی جشنواره ملی بلوتوث های دينی و قرآنی، با حضور «محمدرضا جوادی يگانه» عضو هيئت علمی دانشگاه تهران و «محمد آقاسی» مدير دفتر نيازسنجی و مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، سه شنبه، 25 خردادماه جاری، ساعت 10 صبح در سالن شورای خبرگزاری ايكنا برگزار شد.

به گزارش ايكنا، محمد آقاسی در ابتدای اين نشست به ذكر تاريخچه ای از ارتباط ايرانيان با تكنولوژی پرداخت و گفت: ماجرای تكنولوژی و ما در دنيا كه معمولاً پذيرنده تكنولوژی در دنيا بوده ايم، اين است كه ما از ابتدا با تكنولوژی نتوانستيم رابطه خوبی برقرار كنيم، نسبت خوبی با اين ابزار بوده است، اما لزوماً رابطه خوبی نبوده است.

وی ادامه داد: تكنولوژی هايی كه ما ارتباط با آن ها داريم بعد از مدتی دوست، يار و حتی هم نفس ما شده اند؛ بنابراين اگرچه نسبت، نسبت خوبی است، ولی رابطه، رابطه خوبی نيست؛ چرا كه ما فكر می كنيم در اين رابطه حق تصرف داريم، ولی لزوما نمی توانيم آنچه از آن استفاده می كنيم را تغيير دهيم.

وی افزود: يكی از تكنولوژی ها يی كه نزديك به 10 سال از عمر آن می گذرد، پديده بلوتوث است كه علت شكل گيری و معنای لغوی و تاريخچه اش برای اين بوده است كه انسان ها را به يكديگر نزديك كند، اما اين كه تا چه حد توانسته اين كار را انجام دهد و چقدر افراد و جوامع را به يكديگر نزديك كرده، خود نكته ديگری است.

وی تصريح كرد: تعامل ما با اين تكنولوژی از جمله بحث هايی است كه می توان به آن پرداخت، سؤالاتی از اين قبيل كه آيا ما بايد بلوتوث را كامل بپذيريم يا توانايی بومی كردن آن را داريم؟ آيا بلوتوث تكنولوژی است يا رسانه؟

در ادامه اين نشست جوادی يگانه در پاسخ به اين سؤالات با تذكر اين نكته كه بحث را بيشتر از منظر اخلاقی و اجتماعی مطرح می كند، گفت: طبيعتاً موضوع موبايل و بلوتوث، به عنوان يكی از كاركرهای فرعی موبايل، از دو منظر قابل طرح است؛ يكی اين كه موبايل به عنوان وسيله اطلاع رسانی مطرح است و ديگر اين كه خودش به عنوان يك رسانه با تمام كاركردهايی كه دارد مطرح می شود.

وی ادامه داد: موبايل خودش به عنوان يك رسانه است، ولی اين تكنولوژی در عين حال لوازمی دارد؛ به عبارت ديگر تكنولوژی فقط يك وسيله نيست كه مانند يك چاقو در اختيار استفاده كننده از آن قرار بگيرد.

وی به ذكر مثالی در اين زمينه پرداخت و اضافه كرد: تلويزيون مقتضياتی دارد كه راديو ندارد؛ در تلويزيون فقط تصوير نشان داده می شود و به همين دليل فقط می توان جزئيات را نشان داد و نه كليات را. به همين ترتيب هر رسانه ای و در اينجا وسيله ای به نام موبايل كاركردها و پيامدهای خاص خود را دارد.

دانشيار دانشگاه تهران با بيان اين كه چون موبايل در دسترس است به همان ميزان كه فوايدی دارد ضررهايی نيز دارد، افزود: پس تكنولوژی به همان اندازه كه اطمينان ايجاد می كند ناامنی نيز ايجاد می كند و به همان اندازه كه به افراد فرصت می دهد كه هميشه در دسترس باشند به همان ميزان نيز تنهايی انسان را از بين می برد.

وی تصريح كرد: با وجود موبايل می توانيم بپذيريم كه تمام زندگی انسان دگرگون شده و بازگشت به عصر قبل از موبايل ممكن نيست.

وی يادآور شد: ما نسبت به رسانه هايی كه آمدند می توانيم دو رويكرد داشته باشيم؛ يكی اين كه اين وسيله را بپذيريم و رسانه به هر سمت و سويی كه پيش می رود ما هم جلو برويم و ديگری اين كه هوشمندانه برخورد كرده و از رسانه استفاده هوشمندانه كنيم.

موبايل فضاهايی را تسهيل می كند كه شايد در ساير رسانه ها وجود نداشته باشد

در ادامه آقاسی با بيان اين كه در يك بيان كليشه ای برخی معتقدند كه مشكلات ما به اين دليل است كه ما فرهنگ استفاده از تكنولوژی را وارد نكرده ايم، نظر جوادی يگانه را در اين باره پرسيد كه جوادی يگانه در پاسخ گفت: ما در ابتدا بايد بپذيريم كه موبايل يك وسيله است، در انتخابات، بلوتوث به عنوان ابزاری سياسی قرارگرفت اگرچه انواع بلوتوث های مذهبی و مداحی نيز در اين دوره وجود داشت؛ بنابراين لزوماً مسئله رسانه بودن يك تكنولوژی مطرح نيست، بلكه بيشتر به فرهنگ جامعه استفاده كننده از آن بر می گردد.

وی ادامه داد: همان طور كه از مثنوی می توان تعابير ناب عرفانی داشت، می توان تعابير سخيف نيز از آن گرفت، ولی اين كه موبايل يك پديده است و ما فرهنگ آن را نداريم به اين معنی نيست كه فرهنگی به عنوان راهنمای كاربردی موبايل، ضميمه آن باشد.

وی تصريح كرد: بلكه موبايل به عنوان يك وسيله، در يك فضای فرهنگی زاده شده است كه فضای فرهنگی آن نيازمند ابزار و عناصری است؛ چرا كه ما مسائلی كه درباره موبايل داريم با ساير ابزارهای ديگر مانند دوربين و... نيز داريم؛ بنابراين مسئله موبايل، يك مسئله فرهنگی نيست، البته موبايل فضاهايی را تسهيل می كند كه شايد در ساير رسانه ها وجود نداشته باشد.

جوادی يگانه اضافه كرد: به طور مثال شما وقتی در خانه هستيد ممكن است با تلويزيون به عنوان يك تكنولوژی، مشكلاتی داشته باشيد. شايد دوست نداشته باشيد تلويزيون ضلع چهارم سفره شما باشد، به طور مثال «پستمن» معتقد است كه اگر كسی 60 سال تلويزيون ببيند خرفت می شود، پس هر ابزاری مشكلاتی دارد.

مسئله ما با موبايل خود موبايل نيست بلكه مسئله فرهنگ جامعه ايران است

وی يادآور شد: بنابراين من می پذيرم كه موبايل لوازمی دارد، ولی مسئله ما با موبايل، خود موبايل نيست، بلكه مسئله فرهنگ جامعه ايران است.

اين مدرس دانشگاه تهران تصريح كرد: مشكلی كه ما با موبايل داريم مشكل عمومی است اما چون قرار است نقد فرهنگی كنم، می خواهم از اين منظر وارد شوم كه اين طور نبوده كه جامعه ايران قبل از اين مشكل نداشته و از نظر فرهنگی سالم بوده و امروز از نظر اخلاقی منحط شده است.

وی متذكر شد: انحطاط اخلاقی ما تقريباً از دو سده پيش شروع شده است؛ مسئله اين است كه در فضای پس از انقلاب، ما به انحطاط اخلاقی خود پی برديم و اين خود يك نكته مثبت است؛ بنابراين ما فهميديم كه خصايص منفی داريم.

جوادی يگانه افزود: طی تحقيقاتی كه درباره خصوصيات منفی ايرانيان انجام دادم به اين نكته رسيدم كه بسياری از ويژگی های منفی ايرانيان پيش از اين نيز وجود داشته و تنها وسيله بروز آن مهيا نبوده است.

وی تصريح كرد: در حالی كه الآن وسيله هايی هست كه می توانيم مصاديق آن خصوصيات منفی را ببينم؛ مثلاً در مسئله بلوتوث يكی از جنبه های آن اين است كه ايرانيان بيش از حد كنجكاو هستند.

ما از نظر اخلاقی مسئله داريم و موبايل اين بی اخلاقی را تشديد كرده است

جوادی يگانه در توضيح بيشتر اين موضوع گفت: ايرانيان بييش از حد كنجكاو هستند و ما اين نكته را در سفرنامه های مختلف نيز می توانيم ببينيم، امروز وسيله ای فراهم شده كه كنجكاوی به سرعت و در زمينه های گوناگون ارضا می شود.

وی اظهار كرد: پس يك موضوع اين كه ما در جامعه ای نابسمان به سر می بريم. همان طور كه رهبر معظم انقلاب از آن با تعبير خلقيات فاسد ايرانيان نام می برند و از مسائل اخلاقی در سخنرانی های خودشان زياد ياد می كنند.

عضو هيئت علمی دانشگاه تهران با تأكيد بر اين كه ما از نظر اخلاقی مسئله داريم و موبايل اين بی اخلاقی را تشديد كرده است، افزود: اين بی اخلاقی مربوط به دوره اخير نيست، بلكه اين مسئله تاريخی است و ناشی از بی سامانی جامعه ايرانی در دو سده اخير است.

وی تصريح كرد: بنابراين توجه به اين مباحث نشان دهنده اين است كه ما متوجه بيماری خود شده ايم.

وی افزود: با اين مقدمه می گويم كه بحث ما راجع به اين است كه چيزی در اين سال ها مطرح شده كه در پديده ای به اسم بلوتوث در موبايل ها فايل های غير اخلاقی به سرعت منتشر می شود. می خواهيم ببينيم مسئله چيست؟

وی در پاسخ به اين سؤال گفت: به نظر من بايد اين مسئله را تفكيك كنيم؛ همانطور كه در گناهان ميان گناه صغيره و كبيره تمايز می گذاريم، به همين شيوه نيز بايد بين مصاديق غير اخلاقی تمايز بگذاريم.

جوادی يگانه اضافه كرد: يك موضوع اين است كه در بلوتوث تصاوير مستهجنی پخش می شود، ولی ما چون طبقه بندی از مصاديق موضوعات مستهجن نداريم به همه تصاوير در موبايل، مستهجن می گوييم.

وی تأكيد كرد: اين در حالی است كه ما می بينيم كه برخی به طور حرفه ای فيلم مستهجن می سازند و در فضای موبايل و اينترنت آن را پخش می كنند كه به اين فضا پورنوگرافی می گوييم.

وی افزود: در ايران چنين جايی را نداريم كه به طور رسمی بخواهند اين گونه تصاوير را بسازند يا توليد كنند؛ بنابراين بسياری از منابع بلوتوث های ما خارجی است. اين يك بخش از مسئله است و عده ای می توانند در موبايل خود، بخش هايی از فيلم پورنو را ببينند و آن را منتشر كنند.

پورنوگرافی را بايد از انتشار فيلم زندگی خصوصی افراد تفكيك كرد

وی ادامه داد: بخش ديگر اين است كه موبايل به دليل اين كه هميشه همراه فرد است و بخشی از چشم ما شده است می تواند از زندگی خصوصی افراد تصويربرداری كند.

وی تأكيد كرد: من اين دو؛ يعنی فيلم های غير اخلاقی كه توليد می شود و مسائلی كه از زندگی خصوصی پخش می شود را تفكيك می كنم و تمركز خود را روی بخش دوم موضوع می گذارم، اين بخش دوم است كه موضوع بحث ماست. پس اين كه كسانی از طريق موبايل فيلم پورنو را پخش می كنند مسئله غير اخلاقی است و ريشه های روانشناختی دارد كه می شود برای آن دلايل ساختاری هم پيدا كرد.

اين مدرس جامعه شناسی با توضيح بيشتر دلايل ساختاری اين ناهنجاری افزود: به لحاظ جامعه شناختی، مسائل ساختاری نيز علاوه بر مسائل روانشناختی در اين پديده مطرح می شود؛ يعنی مثلاً وقتی در جامعه ای امكان ازدواج وجود ندارد راه های مفر به گونه ديگری پيدا می شود.

وی تصريح كرد: پورنوگرافی را بايد از انتشار فيلم زندگی خصوصی افراد تفكيك كرد؛ وقتی تفكيك نمی كنيم همين مسئله باعث می شود كه بين بيماری، ارضای غير شرعی و جرم تفكيك قائل نشويم. پس بايد اين تفكيك را بين مستهجن و مستهجن تر قائل شويم؛ چرا كه در غير اين صورت موجب می شود ما ندانيم در چه جايی بيماری داريم و در چه جايی مرتكب جرم شده ايم.

وی با بيان اين كه ما اگر به ادبيات دينی هم مراجعه كنيم می بينيم كه تهمت، هفتاد برابر گناهان ديگر است، ادامه داد: اين به معنی خوب بودن گناهان ديگر نيست به اين معنی است كه تهمت گناه بدتری است؛ بنابراين اين به معنای اعاده حيثيت من از جرائم ديگر نيست.

وی افزود: برخی از زندگی خصوصی مردم فيلم می گيرند و قربانيان در اين فيلم ها معمولاً زنان هستند و اين مسئله بحران اخلاقی ما را نشان می دهد.

جوادی يگانه تصريح كرد: اين جايی است كه به سمت تباهی می رويم و اين تباهی نگران كننده است؛ بنابراين ما می خواهيم روی اين كار كنيم كه اين پديده چيست و چگونه بايد با آن مقابله كرد؟

وی در برابر سوال آقاسی كه آيا همين پديد كه چنين جامعه ما را دچار مشكل كرده در غرب هم چنين كرده با بيان اين كه شايد اين وسيله در غرب انحطاط به وجود نياورد، افزود: اگرچه ما آمار دقيقی در اين باره نداريم، اما به اين معنی نيست كه در آنجا وجود ندارد، بلكه مسئله اين است كه از منظری كه ما صحبت می كنيم در غرب اين موضوع بحران به حساب نمی آيد.

وی تأكيد كرد: ما بايد تمايز را قائل شويم و وقتی كسی جرمی را مرتكب می شود بايد مجازات شود و حتی بايد بين مجرمان نيز تمايزی قائل شد؛ ما در جاهايی كه با جرمی بايد قطعاً برخورد شود، برخورد نمی كنيم و مجازات ما گاهی سبك است.

اين دانشيار دانشگاه تهران با بيان اين كه ما در آستانه خيزش تمدنی هستيم، تصريح كرد: برای اين خيزش تمدنی، لازم است كه فهمی از معايب خود داشته باشيم؛ ما نمی گوييم غرب خوب است، اما موضوع اين است كه هنوز مقهور تكنولوژی هستيم و البته مسئله جامعه ايران در اين باره نيز فرهنگی است.

وی اضافه كرد: ما از خودمان توقعی داريم؛ چرا كه می خواهيم خيزش تمدنی داشته باشيم و می خواهيم خيلی بالا باشيم از اين منظر ما اين انحطاط را در نسبت با اين خيزش تمدنی می بينيم؛ چرا كه جامعه همواره در مقايسه با گذشته بهتر شده است، ولی ما درباره توقع خودمان صحبت می كنيم.

اين مدرس جامعه شناسی افزود: می گويند يك زمانی در دزفول در زمان جنگ خانم ها پوشيده می خوابيدند كه اگر خانه شان خراب شد با پوشش نامناسب جسدشان را بيرون نياورند، جامعه ما نيز الآن در بمباران است؛ بدين معنی كه هيچ جايی از نفوذ موبايل در امان نيست و ظاهرا بايد به خانم ها پيشنهاد شود كه همه جا حتی در خانه هم پوشيده باشند.

وی تأكيد كرد: مسئله اين نيست كه يك بازيگری عكس هايش پخش شده است، بلكه مسئله اين است كه فردی زندگی خصوصی مردم را پخش می كند و ما هيچ راهی نداريم؛ چون ما نمی توانيم زن ها را از كل جامعه حذف كنيم.

وی به ارائه راهكار در اين باره پرداخت و گفت: بايد مركز توجه خود را از زنان به سمت مردان ببريم. اين بدين معنی نيست كه زنان نبايد حجاب داشته باشند، اين بدفهمی است؛ چون مسئله ما حجاب نيست، بلكه مسئله مردانی هستند كه اين كار را می كنند و با انتشار بلوتوث، افراد ديگر را در گناه خود شريك می كنند.

جوادی يگانه ادامه داد: در دهه 90 صرب ها برای تغيير نسل، به زنان بوسنيايی تجاوز می كردند و در اين دوره انواع آزار جنسی به زنان بوسنايی وجود داشت و اين فيلم ها در اروپا پخش می شد و همين انتشار موجب می شد كه اروپاييان در اين جرم شريك شوند.

وی خاطرنشان كرد: ما حق نداريم به زندگی خصوصی ديگران سرك بكشيم و از طرف ديگر اگر سرك كشيديم و گناه كرديم نبايد ديگران را در جرممان شريك كنيم.

وی اظهار كرد: پس مسئله مردانی هستند كه فضای عمومی جامعه را به هم می زنند و بايد يك نهاد امنيتی برای پيگيری اين جرائم وجود داشته باشد، اما اين كه همه اين فيلم را می بينيم برای اين است كه همه در يك شرمساری شريك باشيم و ديگر شرمسار نباشيم؛ چون وقتی همه شرمسار هستيم نمی توانيم بگوييم مقصر كيست پس همين موضوع موجب رواج اين بی اخلاقی می شود.

وی متذكر شد: مسئله اين است كه ما نديدن را كلاً فراموش كرديم؛ چرا كه انتشار فيلم های مستهجن موجب می شود كه مسئوليت از گردن يك فرد، بر دوش همه منتقل شود.

آقاسی در ادامه اين نشست بر تعيين تكليف بر مسئله بلوتوث تأكيد كرد و گفت: به نظر شما ما نبايد تكليف خود را با اين وسيله مشخص كنيم اگرچه موضوع غير اخلاقی بودن و مسائلی هم كه شما بيان كرديد درست است.

جوادی يگانه در پاسخ به اين سؤال گفت: مشكل اين است كه ما نمی توانيم بگوييم كسی كه فيلمی را توليد كرده و كسی كه فيلم را منتشر كرد مسئوليت هر كدام چقدر است؛ مثلاً كسی كه از خوابگاه دختران فيلم می گيرد و بعد يك دختر تبريزی به خاطر آن خودكشی می كند و وجدان جامعه جريحه دار می شود، اين فرد چقدر مسئوليت و مجازات دارد.

وی تصريح كرد: ما در اينجا بين آن مستهجن و مستهجن تر و ميزان آسيب زدن به اشخاص تفاوت قائل نشديم، ما وقتی با همه يك جور برخورد می كنيم به نتيجه نمی رسيم، ولی وقتی تفكيك قائل می شويم و جرائم را تفكيك می كنيم و مجازات برايش تعيين می كنيم می توانيم جلوی اين پديده غير اخلاقی را بگيريم.