مصاحبه با ايسنا. ۳۱ فروردين ۱۳۸۸. (براي مشاهده اصل خبر اينجا را ببينيد.)

چرا مردم بعد از ديدن برنامه هاي تلويزيون پيامك مي سازند؟

گفت وگو با دكتر جوادي يگانه: سريال هاي پرمخاطب در حقيقت بهانه اي براي طرح نظرات سياسي و اجتماعي هستند

يك جامعه شناس معتقد است: ارسال پيام هاي كوتاه درباره سريال هاي تلويزيوني لزوما به معناي نقاط قوت يا ضعف يك برنامه نيست؛ بلكه سريال هاي پرمخاطب در حقيقت بهانه اي براي طرح نظرات سياسي و اجتماعي هستند.

دكتر محمدرضا جوادي يگانه در گفت وگو با خبرنگار سرويس تلويزيون ايسنا در پاسخ به پرسشي درباره ارسال پيام هاي كوتاه درباره سريال هاي تلويزيوني و تلفيق آن با مطالبات سياسي و اجتماعي، خاطرنشان كرد: دراين پرسش دو تا سه موضوع با هم تلفيق شده اند؛ يك موضوع رسانه اي به نام موبايل است كه در جامعه ايران جنبه محوري پيدا كرده و مورد استفاده فراوان قرار مي گيرد. موضوع بعدي تلويزيون و موضوع بعدي سياست است.

وي ادامه داد: اين كه بعد از يك سريال تلويزيوني پيام هاي كوتاه درباره آن ساخته مي شود، اول نشاندهنده آن است كه مردم اين سريال را مي بينند. ما مي دانيم در جامعه ايران برنامه هاي تلويزيون به وفور ديده مي شوند.

***

اين مدرس دانشگاه در پاسخ به اين پرسش كه آيا توليد و ارسال پيام هاي كوتاه درباره سريال هاي تلويزيوني حاكي از نقاط ضعف يا مثبت اين سريال ها است؟ گفت: اس.ام.اس هايي كه ارسال مي شوند، ضعف يا نقاط قوت يك سريال را بيان نمي كنند؛ سريالي مثل يوسف پيامبر(ع) نقاط ضعفي دارد، اما اين ضعف ها به چشم مخاطبان نمي آيد و برايشان مهم نيست؛ آن ها تنها داستاني از سريال را مي گيرند و آن را به مسائل سياسي و اجتماعي پيوند مي زنند.

دكتر جوادي يگانه تاكيد كرد: وقتي سريالي توسط بيننده ديده مي شود، به معناي خوب يا بد بودن آن كار نيست؛ وقتي برنامه اي ديده شد، مخاطباني كه به نوعي احساس مشترك دارند و در فضاي هجوم و تمسخر شريك هستند، اين رابطه را پيوند مي زنند و به نوعي يك عرصه عمومي مجازي ايجاد مي شود.

***

وي با اشاره به تغييرات اساسي كه ارسال پيام هاي كوتاه در جامعه موجب شده است، در اين ارتباط به ذكر مثالي پرداخت و گفت: موفق ترين عرصه پيام كوتاه در ماجراي آقاي كردان بود. يك رسانه اي افشاگري كرده بود و مردم هم به اين اقناع رسيده بودند كه جريان جعلي بودن مدرك حقيقت دارد؛ بعد از آن بود كه به هر بهانه اي ما اين اس ام اس را تكرار كرديم قدرت خلاقه ي ايرانيان به كار افتاد. بر اين اساس در اين جريان موبايل توانست تاثيرگذار باشد.

اين جامعه شناس سپس خاطرنشان كرد: موضوع ديگري كه در تحليل بايد به آن توجه كنيم، اين است كه ايراني ها روحيه شاعرانه اي دارند؛ نمونه بارز روحيه ي شاعرانه ما در زمان انقلاب بوده است. بنابراين شعر بخشي از قدرت خلاقانه ايرانيان است؛ مردم ما در زمينه طنز نيز سابقه جدي تري دارند. طنز نشانه اي از دوران استبداد در ايران است و گفتن حرفها در لفافه، باعث شده كه مردم ايران به مردمي طنزپرداز تبديل شوند و اين چنين است كه اغلب اس ام اس هايي كه ارسال مي شوند نيز نوعا بار طنز برعهد دارند.

او معتقد است: وقتي با استفاده از80 تا 100 كاراكتر بتوان منظور و يا بار طنز موضوعي را بيان كرد، حاكي از قدرت خلاقانه مردم ايران است كه گفته ي مهمي است.

***

دكتر جوادي يگانه به خبرنگار ايسنا گفت: نبايد غافل بود مطلبي كه در قالب طنز و از طريق پيام كوتاه بيان مي شود، يك ژانر ادبي است. به گمان من اين ژانر همانند ميني مال فضايي ايجاد مي كند كه در دوره اي كه ادبيات دچار افول شده است، بايد به آن توجه كرد.

وي درباره محتواي سياسي برخي از اس ام اس هايي كه با موضوع سريال هاي تلويزيوني نيز آميخته مي شوند، گفت: اصولا در لفافه بيان كردن موضوعات، از حساسيت و تيزي موضوع مي كاهد. من اعتقاد ندارم كساني كه اس ام اس توليد مي كنند حتما منتقد نظام هستند چراكه در اين صورت بايد تمام مسوولان نظام را به نقد بكشند؛ اين در حالي است كه اس.ام.اس هايي كه ساخته مي شوند تنها برخي از مسؤولان را هدف قرار مي دهند؛ بنابراين اين اس ام اس ها نقد جامعه ايران نيستند.

اين مدرس دانشگاه معتقد است: آن چه در حال حاضر در اين طنزهاي فعلي مي بينيم، نوعي از تمسخر است؛ و در حقيقت ما به سمت نوعي كارناوال نزديك مي شويم؛ در كارناوال افرادي ماسك بر صورت مي گذارند كه شناخته نشوند و در واقع نوعي تخليه اجتماعي صورت مي گيرد. ما در اس ام اس هاي طنز سياسي با چنين رويكردي مواجه هستيم. در چنين مواردي اين گونه به نظر مي رسد كه فرد تهيه كننده نقش اصلي را ندارد و نقش او كم رنگ مي شود.

وي در ادامه صحبت هايش اينگونه اظهار كرد: وقتي ما اس. ام. اس ها را منتقل مي كنيم، در آن تحقير عمومي و هجوكردن كسي كه مورد طنز واقع مي شود، همه شريك مي شويم؛ بنابراين وقتي تعداد افرادي كه در يك ماجرا هم دست باشند، زياد باشد قبح قضيه از بين مي رود.

دكتر جوادي يگانه در پايان گفت: بخشي از كاري كه پيام هاي طنز بر عهده دارند اين است كه كل افراد جامعه را درگير يك قضيه مي كنند؛ وقتي همه به يك موضوع مي خنديم، ديگر نمي توان اين مسأله را به نقد كشيد و در حقيقت ما خودمان را از عذاب وجدان خالي مي كنيم. ما در اين فضا به نوعي مسووليت مشترك داريم و همه با هم يك خطا را مرتكب مي شويم.