منو سایت
تاريخ:دهم اسفند 1387 ساعت 13:37   |   کد : 258
تاريخ اجتماعي ايران
طرح درس نيسمال دوم 87-88
 

بسمه تعالي

طرح درس مباني تاريخ اجتماعي ايران

نيمسال دوم 1388-1387

دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران

زمان: شنبه 16 تا 18 (کلاس 309)

محمدرضا جوادي يگانه

درس اين ترم به عناصر اساسي و اجتماعي هويت ايراني مي پردازد (يعني آنچه ما از گذشته به امروز ميراث آورده ايم) و تاريخ ايران را از ابتداي عصر صفوي تا انتهاي حکومت رضاشاه از اين منظر بررسي مي کند. متن اصلي درس کتاب فوران و مطالب كلاسي است:

- فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول اول تا پنجم. صص 328-21.

ساير کتاب ها و مقالاتي که در شرح درس آمده، براي توضيحات تکميلي است و جزو منابع امتحاني نيست. يادداشت هاي کلاسي ترم گذشته را مي توانيد در سايت www.mrjavadi.com (بخش تاريخ اجتماعي ايران، يادداشت هاي کلاسي) ببينيد. يادداشت هاي ترم هاي پيش، لزوما در ترم حاضر، درس داده نخواهد شد و تنها براي آشنايي دانشجويان با مباحث کلاس است.

*******************************************

شرح درس

؏ جلسه اول: 3 اسفند

کليات و خلاصه مطالب ترم.

شيوه نگارش کارنوشت

؏ جلسه دوم: 10 اسفند

نگاهي گذرا به تاريخ ايران از حمله اعراب تا تشکيل صفويه

زيباکلام، صادق (1382) .ما چگونه ما شديم؟ ريشه يابي علل عقب ماندگي در ايران. تهران: روزنه: چاپ دوازدهم

زرين کوب، عبدالحسين (1330) .دو قرن سکوت. تهران: انتشارات علمي.

فراي، ريچارد (1364) .عصر زرين فرهنگ ايران. ترجمه مسعود رجب نيا. تهران: سروش.

پورپيرار، ناصر (1381) دوازده قرن سكوت (تاملي در بنيان تاريخ ايران)، تهران: نشر كارنگ

مفتخري، حسين و حسين زماني (1386) .تاريخ ايران از ورود مسلمانان تا پايان طاهريان. تهران: سمت.

هوانسيان، ريچارد و جورج صباغ (گردآورندگان) (1381) .حضور ايرانيان در جهان اسلام. ترجمه فريدون بدره اي. تهران: مرکز بازشناسي اسلام و ايران.

؏ جلسه سوم: 17 اسفند

شکل گيري ايران جديد در دوره صفوي

طباطبائي، جواد (1381) ديباچه اي بر نظريه انحطاط ايران. تهران: نگاه معاصر. فصل نخست. صص: 114-27.

نويدي، داريوش (1386) .تغييرات اجتماعي - اقتصادي در ايران عصر صفوي. ترجمه هاشم آغاجري. تهران: ني.

فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول دوم و سوم.

فياض، ابراهيم (بي تا) .ساختار فرهنگي-معرفتي عصر صفويه. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران

؏ جلسه چهارم: 24 اسفند

اوجگيري و زوال دوره صفوي

سيوري راجر (1374) .ايران عصر صفوي. ترجمه كامبيز عزيزي. تهران: نشر مركز. چاپ چهارم

شريعتي، علي (1377) .تشيع علوي، تشيع صفوي. تهران: چاپخش. چاپ دوم.

طباطبائي، جواد (1381) ديباچه اي بر نظريه انحطاط ايران. تهران: نگاه معاصر. فصل نخست. صص: 114-27.

طباطبايي، جواد (1381) .سقوط اصفهان به روايت كروسينسكي. تهران: نگاه معاصر.

فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول دوم و سوم.

نويدي، داريوش (1386) .تغييرات اجتماعي - اقتصادي در ايران عصر صفوي. ترجمه هاشم آغاجري. تهران: ني.

؏ جلسه پنجم: 15 فروردين

ساختار سياسي و نظام پادشاهي در ايران

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار دوم

سودآور، ابوالعلاء (1385) .فره ايزدي. تهران: ني.

طباطبايي فر، سيد محسن (1384) .نظام هاي سلطاني از ديدگاه انديشه سياسي شيعه. تهران: ني.

کاتوزيان، محمدعلي همايون (1380) .تضاد دولت و ملت: نظريه تاريخ و سياست در ايران. تهران: ني.

كاتوزيان، محمد علي همايون (1377) \فره ايزدي و حق الهي پادشاهان] .اطلاعات سياسي- اقتصادي. شماره 130-129

كاتوزيان، محمد علي همايون (1379) .دولت و جامعه در ايران: انقراض قاجار و استقرار پهلوي. ترجمه حسن افشار. تهران: مركز.

مجتبايي، فتح الله (1352) .شهر زيباي افلاطون و شاهي آرماني در ايران باستان. تهران: انجمن فرهنگ ايران باستان.

؏ جلسه ششم: 22 فروردين

دين در ايران

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار سوم

الگار، حامد (1356) .دين و دولت در ايران: نقش علما در دوره قاجار. تهران: توس.

مطهري، مرتضي (1376) .خدمات متقابل اسلام و ايران. تهران: صدرا

نجفي، موسي و موسي فقيه حقاني (1381) .تاريخ تحولات سياسي ايران: بررسي مولفه هاي دين-حاکميت-مدنيت و تکوين دولت-ملت در گستره هويت ملي ايران. تهران: موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران. چاپ دوم.

؏ جلسه هفتم: 29 فروردين

سنت در ايران

اشرف، احمد (1353) ويژگيهاي تاريخي شهرنشيني در ايران- دوره اسلامي نامه علوم اجتماعي. دوره 1، شماره 4. صص 49-7.

افشاري، مهران (مقدمه، تصحيح و توضيح) (1382) .فتوت نامه ها و رسائل خاكساريه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. صص شصت و پنج تا هفتاد و نه.

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار چهارم

طباطبائي، جواد (1381) ديباچه اي بر نظريه انحطاط ايران. تهران: نگاه معاصر.

فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول دوم و چهارم.

محجوب، محمد جعفر (2000) .آيين جوانمردي يا فتوت. نيويورك. انتشارات كتابهاي ايراني.

کچويان، حسين (1383) .كندوكاو در ماهيت معمايي ايران. قم: بوستان كتاب.

؏ جلسه هشتم: 5 ارديبهشت

ترکيب عناصر هويتي ايرانيان - شخصيت ايراني

چلبي، مسعود (1381) .بررسي تجربي نظام شخصيت در ايران. تهران: موسسه پژوهشي فرهنگ ، هنر و ارتباطات. فصل اول

خرمشاهي، بهاءالدين (1368) .حافظ نامه. بخش اول. تهران: انتشارات علمي - فرهنگي. صص 413-403.

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار اول

شايگان،(1371 ) آسيا در برابر غرب. تهران : باغ آينه .

شريعتي، علي (1361) .بازشناسي هويت اسلامي- ايراني. تهران: الهام.

كربن، هانري و ديگران (1381) .روح ايراني. ترجمه محمود بهفروزي. تهران: پندنامك.

؏ جلسه نهم: 12 ارديبهشت

خلقيات منفي ايرانيان

بازرگان، مهدي (عبدالله متقي) (1357) .سازگاري ايراني: فصل الحاقي روح ملت ها. تهران: ياد. (براي توضيح تكميلي نگاه كنيد به: http://www.mrjavadi.com/detai .a -p?id=207)

جمالزاده، محمد علي (1345) .خلقيات ما ايرانيان. تهران:كتابفروشي فروغي.

جوادي يگانه (1386) «تنبلي اجتماعي: تعريف و ويژگي ها» سايت شهر (5 شهريور 1386) http://www.shahr.ir

جوادي يگانه، محمدرضا (1386) «مهمترين دشمن داخلي ايرانيان» سايت بازتاب. (6 فروردين 1386). www.baztab1.org/news/63589.php

جوانبخت، مهرداد (1379) .ايراني از نگاه انيراني: خلق و خوي ايرانيان از نگاه سياحان. اصفهان: آموزه.

قاضي مرادي، حسن (1378) . پيرامون خودمداري ايرانيان. تهران: ارمغان. صص 97 تا 108.

؏ جلسه دهم: 19 ارديبهشت

مدرنيته و ايران

آشوري، داريوش (1384) .ما و مدرنيت. تهران: صراط. صص 304-263.

حائري، عبدالهادي (1367) .نخستين رويارويي هاي ايرانيان با دو رويه تمدن بورژوازي غرب. تهران: اميركبير.

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار پنجم

وحدت، فرزين (1383) .رويارويي فکري ايران با مدرنيت. ترجمه مهدي حقيقت خواه. تهران: ققنوس.

؏ جلسه يازدهم: 26 ارديبهشت

تلاش هاي حکومتي براي اصلاحات در دوره قاجار

زيباکلام، صادق (1382) .سنت و مدرنيته: ريشه يابي علل ناکامي اصلاحات و نوسازي سياسي در ايران عصر قاجار. تهران: روزنه. چاپ پنجم. فصل پنجم و ششم.

طباطبائي، جواد (1385) .مکتب تبريز و مباني تجددخواهي. تبريز: ستوده. فصل دوم.

فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصل پنجم.

؏ جلسه دوازدهم: 2 خرداد

انديشه هاي سياسي و فرهنگي انقلاب مشروطه

داوري، رضا (1363) شمه اي از تاريخ غربزدگي ما. تهران: سروش

طباطبائي، جواد (1385) .مکتب تبريز و مباني تجددخواهي. تبريز: ستوده. فصول شش و هفت و هشت.

قاضي مرادي. حسن (1385) .نوسازي سياسي در عصر مشروطه ي ايران. تهران: اختران. صص 79 به بعد.

قيصري، علي (1383) .روشنفکران ايران در قرن بيستم. ترجمه محمد دهقاني. تهران: هرمس و مرکز بين المللي گفتگوي تمدن ها. صص 72-7.

کچويان، حسين (1384) .تطورات گفتمان هاي هويتي ايران. تهران: ني. فصل چهارم.

مددپور، محمد (1372) .تجدد و دين زدايي در فرهنگ و هنر منورالفکري از آغاز پيدايي تا پايان عصر قاجار. تهران: سالکان.

مستشار الدوله (ميرزا يوسف خان تبريزي) (1386/1287ق) . يک کلمه. به اهتمام عليرضا دولتشاهي. تهران: بال.

ناييني، ميرزا حسين (1334) .تنبيه الامه و تنزيه المله. به كوشش سيد محمود طالقاني. تهران: شركت سهامي انتشار.

؏ جلسه سيزدهم: 9 خرداد

پيامدها و نتايج انقلاب مشروطه. دوران رضاشاه - کشف حجاب

آبراهاميان، يرواند (1377) .ايران بين دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدي و محمد ابراهيم فتاحي. تهران: ني. 206-128.

*******************************************

شيوه نمره دهي

- حضور و مشارکت در کلاس: 2 نمره (بيش از 2 جلسه غيبت، هر جلسه 5/. نمره کسر مي شود. هر 2 جلسه تاخير، يک جلسه غيبت محسوب مي شود.). نمره مشارکت در کلاس (انتقاد و پرسش و حضور موثر در مباحث) به نمره فوق اضافه مي شود.

- کارنوشت:8 نمره. (1.5 نمره از کارنوشت، به نظم در زمان ارسال آن (بر اساس تاريخ هاي مشخص شده) اختصاص مي يابد)

- آزمون پايان ترم: 10 نمره (آزمون پايان ترم، از کتاب و مطالب کلاس است. خلاصه يادداشت هاي کلاسي در پايان ترم، بر روي سايت قرار داده خواهد شد.)

براي تماس و ارسال كارنوشت ها و... تنها با پست الكترونيكي socialhistory@mrjavadi.com تماس بگيريد.

طرح کارنوشت دانشجويي

بررسي و نقد يک اثر ادبي در باره خلقيات منفي ايرانيان

تحقيق اين نيمسال، نگارش يک مقاله علمي، با موضوع ذکر جزييات و نقد يک اثر ادبي (نثر يا نظم، پيش از انقلاب مشروطه) در باره خلقيات منفي ايرانيان است. هر دانشجو بايد يکي از کتاب هاي ادبي را انتخاب کرده و به بررسي خلقيات منفي ايرانيان در کتاب انتخاب شده بپردازد. براي آشنايي با منابع ادبي كلاسيك فارسي، مي توانيد به كتاب هاي تاريخ ادبيات ايران مراجعه كنيد.

نکته 1: چنانچه صفحات کتاب زير 250 صفحه باشد، بايد دو کتاب انتخاب شود.

مقاله شما بايد شامل عناصر زير باشد:

صفحه عنوان مقاله

§ عنوان تحقيق (يک نام انتخاب شده توسط دانشجو)

§ نام کتاب خلاصه شده و نام نويسنده کتاب

§ نام و نام خانوادگي نويسنده مقاله

§ پست الکترونيکي نويسنده مقاله

§ اطلاعات کتابشناختي کتاب (نام خانوادگي، نام نويسنده (سال انتشار) .نام کتاب. نام و نام خانوادگي مترجم. شهر محل انتشار: ناشر. تعداد صفحات کتاب

مقدمه

§ بحث در باره خلقيات منفي ايرانيان و لزوم توجه به آن

§ اهميت بحث هاي مطرح شده در آثار ادبي در بررسي وضعيت فعلي ايران

§ پرسش اساسي که شما در اين مقاله به دنبال پاسخ به آن بوده ايد (يعني پيدا کردن خلقيات منفي در آن اثر ادبي)

معرفي کتاب انتخاب شده

§ توضيحاتي در باره نويسنده و زندگي وي

§ خلاصه اي از کتاب و ويژگي هاي ادبي آن (سال نگارش و اطلاعات ديگر، در حد يک صفحه)

بحث اصلي

§ ابتدا بصورت مشروح، نکات منفي که در باب شخصيت ايراني و رفتارهاي ايرانيان، در کتاب آمده است (به ترتيب ذکر شده در کتاب) ذکر کنيد (عين متن را بياوريد، با قرار دادن در گيومه و ذکر شماره صفحه).

§ تلاش کنيد که خلقيات منفي را بر اساس طبقه بندي ارزشي ذکر شده در ادامه اين طرح طبقه بندي کنيد و هر دسته از صفات منفي را ذيل يک عنوان بياوريد. (به نكته 6 مراجعه كنيد). نكات ذكر شده در بند بالا را ذيل طبقات شوارتز بياوريد.

§ آيا نويسنده کتاب، براي اين رفتارها، علت يا علت هايي ذکر کرده است؟ اگر ذکر کرده، آنها را بياوريد.

نتيجه گيري

§ بحث کلي و پاسخ نهايي به پرسش آغازين: خلاصه اي از کليات نگاه نويسنده

§ نقد ديدگاه نويسنده کتاب: آيا اين نگاه منفي را واقعي مي دانيد يا نه.

§ با توجه به مطالب ذکر شده و مباحث ارائه شده در کلاس و نيز از نظر خودتان، چقدر اين عناصر منفي را در هويت فعلي ايرانيان موجود و موثر مي دانيد.

منابع (در صورت موجود بودن)

اگر از منبعي جز کتاب اصلي استفاده کرده ايد، آن را به ترتيب الفبايي نام خانوادگي نويسنده ذکر کنيد.

نکته 2: دقيقا مطابق اين الگو عمل کنيد. چنانچه مطالب اضافي و تکميلي مي خواهيد اضافه کنيد، با رعايت اين الگو باشد. آوردن متن خصايص منفي ذکر شده، ضرورت دارد.

نكته 3: نمونه خوبي از خلاصه کردن کتاب، با داشتن يک پرسش مشخص، در کتاب ديباچه اي بر نظريه انحطاط ايران نوشته سيد جواد طباطبايي (نشر نگاه معاصر، 1380) آمده است. در اين کتاب، دکتر طباطبايي با مساله علل انحطاط ايران و طرح نظري خود، به سراغ سفرنامه ها و کتاب هاي تاريخي مي رود. براي مثال، رساله تحفه العالم نوشته سيد عبداللطيف شوشتري در صفحات 243 تا 251 شرح داده شده است. مقاله دکتر اکبري (1384) در باره کتاب سياحتنامه ابراهيم بيگ، نيز مي تواند راهنمايي براي چگونگي نوشتن مقاله در باره يک کتاب باشد.

در خلاصه کردن کتاب، بايد اين نکته مورد نظر باشد که بتوان در چند صفحه، نظرات اصلي نويسنده را ارائه کرد. يک راهنماي خوب در اين باره، بخش «چگونه بخوانيم» از کتاب روش تحقيق در علوم اجتماعي نوشته ريمون کيوي و لوک وان کامپنهود (ترجمه عبدالحسين نيک گهر، نشر توتيا، 1370، صص 55-43) است.

نکته 4: نمونه اي از تحقيقات ترم هاي گذشته دانشجويان در باره خلقيات مثبت و منفي ايرانيان در سفرنامه ها، همچنين برخي از منابع مرتبط با خلقيات منفي ايرانيان، در بخش «خلقيات ايرانيان» در سايت mrjavadi.com آمده است. تحقيقات دانشجويان (كه در باره نظم و نثر كلاسيك فارسي است) مي تواند كمك كننده باشد.

نکته 5: کار تحقيقي شما، کاري است نو و لذا در کنار داشتن نگاهي به تحقيقات گذشته، وجود ابتکار، خلاقيت و نوآوري، آن را از کارهاي گذشته متمايز مي کند. کانت مي گويد: «دلير باش در بكار بستن فهم خويش» و اين شعار روشنگري در اروپا بود.

نکته 6: در طبقه بندي خصايص منفي، از طبقه بندي شوارتز از ارزش هاي جهاني استفاده کنيد. در اين طبقه بندي، فهرست ارزش ها به قرار زير است و هر صفت منفي مي تواند به فقدان يک ارزش مرتبط شود. اگر صفتي به يک ارزش منتهي نشد، آن را در بخشي با عنوان «ساير» بياوريد يا تلاش کنيد براي آن نيز ارزشي تعريف کنيد.

احترام به خويش (باور داشتن ارزش خود)؛ احترام به سنت (حفظ رسوم محترم گذشته)

آزاد انديش (تحمل کننده فکرها و باورهاي متفاوت)؛ آزادي (آزادي در انديشه و عمل)

امنيت خانواده (امنيت براي عزيزان)؛ امنيت ملي (حفظ کشورم در برابر دشمنان)

بخشنده (مايل به بخشيدن به ديگران)؛ برابري (فرصت برابر براي همه)

بلند همت (سخت کوش، بلند پرواز)؛ پذيرفتن سهم خويش در زندگي (تسليم شرايط شدن)

تميز (مرتب و نظيف)؛ توانا (با کفايت، مؤثر، کارآمد)

ثروت (دارايي هاي مادي، پول)؛ جبران لطف ديگران (پرهيز از مديون بودن)

حرف شنو (وظيفه شناس، عمل کننده به تعهدات خود)؛ حريم شخصي (حق داشتن يک قلمروي شخصي)

حفظ محيط زيست (نگهداري از طبيعت)؟ حفظ وجهه خودم در ميان جمع (حفظ چهره خودم)

خويشتن داري (مهار خود، مقاومت در برابر وسوسه)؛ دانايي (درک عقلاني زندگي)

دوستان نزديک (پشتيبان)؛ زندگي متنوع (پر از چالش، تازگي و تغيير)

صادق (اصيل و صميمي)؛ صلح در دنيا (فقدان جنگ و درگيري)

عدالت اجتماعي (اصلاح بي عدالتي، کمک به ضعفا)؛ متهور (ماجراجو و خطرپذير)

متواضع (فروتن، خود کوچک بين)؛ مدد کار (تلاش براي سعادت ديگران)

مذهبي (معتقد به باورهاي ديني)؛ مسئول (قابل اعتماد، قابل اتکا)

مودب بودن (احترام به ديگران، حسن رفتار)؛ ميانه رو (احتراز از اعمال و احساسات افراطي)

نظم اجتماعي (وجود ثبات در جامعه)؛ وحدت با طبيعت (سازگاري با طبيعت)

وفادار (وفادار به دوستان يا گروه)

شيوه نگارش کارنوشت

کارنوشت ها با قلم Time - New Roman يا لوتوس و با فونت 14 در word 2000 يا word XP تايپ شود. آنچه از کتاب مستقيما نقل مي شود، با قلم Time - New Roman يا لوتوس و با فونت 12 Bold و با ذکر شماره صفحه در انتهاي نقل قول ذکر شود. چنانچه نقل قول مستقيم، بيش از 40 کلمه باشد، در يک (يا چند) پاراگراف جداگانه ذکر شود. شيوه اسناد در متن و ارجاع در انتهاي مقاله (در صورت ضرورت) نيز تنها بر اساس شيوه ASA (ذکر شده در صفحات اوليه تمام شماره هاي اخير نامه علوم اجتماعي يا مجله جامعه شناسي ايران) باشد.

زمانبندي ارسال کارنوشت

انتخاب کتاب براي تحقيق و ارسال عنوان کتاب: تا 13 اسفند. فهرست کتاب هاي انتخاب شده دانشجويان، بر روي سايت قرار خواهد گرفت. اولويت انتخاب بر اساس زمان ارسال نام کتاب انتخابي به بنده است. تاييد کتاب تنها در صورتي است که در سايت جلوي نام دانشجو، نام کتاب آورده شود.

ارسال کارنوشت: تا 29 فروردين

بازبيني کارنوشت و ارسال مجدد به دانشجو: تا 19 ارديبهشت (مقالات پس از بازبيني و اصلاح توسط اينجانب، دوباره به آدرس پست الکترونيکي دانشجو ارسال خواهد شد). اين اصلاحات به صورت گذاشتنcomment يا highlight کردن مقاله دانشجو است.

رفع ايرادات ذکر شده و ارسال کارنوشت نهايي: 2 خرداد

شيوه ارسال: کارنوشت فقط به آدرس socialhistory@mrjavadi.com ارسال شود.

آدرس ايميل شما:  
آدرس ايميل دريافت کنندگان