منو سایت
تاريخ:بيستم و ششم مرداد 1387 ساعت 14:41   |   کد : 199
جامعه شناسي خواندن
هياهوي بسيار فقط براي هفت دقيقه
به نقل از همشهري آنلاين

براي مشاهده اصل مطلب اينجا را ببينيد.

کتابخوانی- گروه ادب و هنر - كامران محمدي: بحث دنباله دار سرانه مطالعه در كشور كه از پايان نمايشگاه بين المللي كتاب امسال آغاز شده بود، حالا با اظهارات اخير معاون فرهنگي وزارت ارشاد در يك نمايشگاه ديگر، احتمالا وارد مرحله تازه اي مي شود.

محسن پرويز در مراسم افتتاحيه نمايشگاه كتاب همدان گفت: «سرانه كتابخواني در كشور بدون احتساب مطالعه كتاب هاي درسي، مجلات و مقاله هاي علمي 10 دقيقه در شبانه روز است.»

به نوشته ايرنا، پرويز كه حتما اظهارات چند ماه گذشته خود و وزير ارشاد را به خاطر دارد، ادامه مي دهد: «با توجه به اينكه سرانه كتاب در دهه گذشته حدود 2 تا 3 دقيقه بوده، آمار نشان مي دهد كه بستر مناسب براي گسترش فرهنگ كتابخواني در كشور فراهم شده است.»

اما به نوشته فارس، مطابق آماري كه سال 83 منتشر شده است، «خوشبينانه ترين آمار مطالعه در يك دهه اخير بود. براساس آن آمار، 40درصد تهراني ها روزانه يك تا2ساعت مطالعه مي كنند.» با اين حال، با استناد به سخنان پرويز به نظر مي رسد همه دعواهاي گذشته، تنها براي 7 دقيقه بوده است؛ دعواهايي كه گاه حتي به جاهاي باريك هم كشيده مي شد: «از اين پس ملت خودتان را به چيزي كه حقيقت ندارد، متهم نكنيد. مردم ما كتاب را يار مهربان مي دانند. كساني كه مي گويند مردم ما اهل مطالعه نيستند، بدانند كه اين كوبيدن بر طبل دشمني است. ديگر اين باب را ببنديم و حساب هاي سرانگشتي نكنيم و جشن نهضت كتابخواني بگيريم.»

آن طور كه مهر گزارش كرده است، اين اظهارات محمدحسين صفارهرندي در حدود 3 ماه پيش است. وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي كه 20 ارديبهشت در نمايشگاه كتاب سخن مي گفت، با همين سخنان، بحث تازه سرانه مطالعه را آغاز كرد و در پايان نويد داد: «از اين پس در دست هر ايراني يك كتاب خواهيم ديد.» بدون اينكه به آمار مشخصي اشاره كند.

2 روز بعد، يعني در مراسم اختتاميه بيست ويكمين نمايشگاه بين المللي كتاب تهران هم وزير ارشاد دوباره سخنراني خود را بر همين موضوع بنا كرد: «گمان ما اين است كه آمار حضور در نمايشگاه امسال كمتر از 5 ميليون نفر نيست. اگر اين رقم را در 270هزار عنوان كتابي كه در نمايشگاه بود ضرب كنيم، ببينيد چه اتفاقي مي افتد؛ رويت يار مهربان در تيراژ ميليوني و ميلياردي.»

صفارهرندي همين شيوه محاسبه آمار كتابخواني را ادامه داد و با ضرب و تقسيم شمارگان كتاب ها و صفحات هر كتاب و... نشان داد آمار مطالعه بسيار بيش از آن چيزي است كه رسانه ها مي گويند. وزير ارشاد گفت: «حتي اگر همه آن كتاب هايي كه خريده مي شود و در فروشگاه ها و كتابخانه ها قرار مي گيرد، خوانده نشود (كه صد البته ده ها بار خوانده مي شود)، اگر همه آنها را به يك سوم تقليل دهيم آنچه به عنوان سرانه مطالعه به دست مي آيد باز هم بسيار بيش از آن رقمي است كه گفته مي شود.» وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي ، حدود يك ماه و نيم بعد در حاشيه گردهمايي مديران استاني كتابخانه هاي عمومي كشور در جمع خبرنگاران مطالعه قرآن و ادعيه را نيز به آمار مطالعه كتاب اضافه كرد تا باز هم ميزان مطالعه را بالاتر ببرد. اما علي اكبر اشعري، رئيس كتابخانه ملي درست برخلاف اين عقيده، گفت: «همه مي دانيم وقتي درباره فرهنگ مطالعه صحبت مي كنيم، اين موضوع خارج از كتاب هاي درسي يا كتاب هاي قرآن و مفاتيح است. نمي توان با افزايش آمار كتاب هاي درسي يا كتاب هاي قرآن و مفاتيح، پايين بودن فرهنگ مطالعه را در كشور توجيه كرد.» 2 هفته بعد، يعني درست 2 ماه پس از پايان نمايشگاه كتاب، سرانجام كميته سنجش ميزان مطالعه در اداره كل پژوهش و برنامه ريزي نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور تشكيل شد.

به گزارش روابط عمومي نهاد كتابخانه هاي عمومي، مديركل پژوهش و برنامه ريزي اين نهاد، درباره اين كميته مي گويد: «اين كميته با هدف سنجش ميزان مطالعه در گروه هاي سني مختلف، بررسي وضعيت فرهنگي مطالعه در كشور (شامل نوع مطالعه، موضوع مطالعه و قالب هاي مطالعه)، بررسي ميزان تاثير فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها بر شاخص هاي مطالعه و بررسي ميزان رغبت يا عدم رغبت مردم به استفاده از محيط كتابخانه ها براي مطالعه تشكيل شده است.»

دكتر جلال غفاري هم هماهنگ با موضوع، ادامه مي دهد: «آمار ارائه شده درباره ميزان مطالعه در كشور با برخي از واقعيات موجود در جامعه همخواني نداشته و نياز به سنجش واقع بينانه تري دارد.»

هرچند كمي دير، اما درك اين نياز، حداقل نتيجه بحث سرانه مطالعه است كه تا كنون تنها براساس گمانه زني و اظهارنظرهاي فرضي بوده است. جالب اينكه يكي از همين اظهار نظرها، به دبير كل نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور تعلق دارد. منصور واعظي 6 دي سال گذشته، يعني 4 ماه و نيم پيش از سخنراني وزير ارشاد در نشست كتابداران استان قم مي گويد: « در كشور ما كتاب زياد منتشر مي شود، ولي كتابخوان زيادي نداريم و سطح مطلعه بسيار پايين است.» به جز او، در چند ماه گذشته، اظهاراتي از اين دست يا در برابر آن فراوان طرح شده است، بي آنكه هيچ پژوهش كامل و درستي انجام گرفته باشد. غفاري مي گويد: «در اين كميته صاحب نظراني از حوزه و دانشگاه در رشته هاي جامعه شناسي، مردم شناسي، فلسفه، كتابداري و اطلاع رساني همكاري مي كنند و در راستاي تقويت مباني نظري اين سنجش، تعاريف و منابع مطالعه در پيمايش كشورهاي ديگر مورد بررسي قرار خواهند گرفت. يكي از مباحث چالشي مطرح شده در اين كميته، بررسي مطالعه درسي و كمك درسي و به طور كل مطالعات اجباري و نيز مطالعه قرآن كريم و ادعيه و تاثير آن بر سرانه مطالعه در كشور است.»

حالا اگرچه آمار 10 دقيقه اي محسن پرويز تا حدود زيادي متفاوت با آمارهاي ارشاد است، اما شايد بهتر باشد حتي اين آمار را نيز جدي نگيريم و منتظر بمانيم تا كميته مطالعه سنجي، كارش را به سامان برساند.

آدرس ايميل شما:  
آدرس ايميل دريافت کنندگان