منو سایت
تاريخ:اول فروردين 1387 ساعت 22:10   |   کد : 165
جامعه شناسي خواندن
خواننده مستتر ولفگانگ آيزر
 

ولفانگ آيزر (Wolfgang Iser) از اعضاي مکتب کنستانس، بر پايه نظرات پديدارشناسان مانند رمن اينگاردن و گادامر، بر خلاف ياس، متن و خواننده را بافت زدايي و تاريخ زدايي ميLکند. او در کتاب عمل خواندن: نظريه اي در باب واکنش زيبايي شناسي (The Act of Reading: A Theory of Aesthetic Response) (1975) متن را ساختاري بالقوه معرفي مي کند که به وسيله خواننده و در رابطه با هنجارها، ارزش ها و تجربه فراادبي او «هماهنگ» شده است. ميان قدرت متن براي کنترل شيوه اي که خوانده مي شود، و عمل هماهنگ سازي متن به وسيله خواننده بر حسب تجربه شخصي خودش -تجربه اي که خود در جريان عمل خواندن تغيير خواهد کرد- نوعي نوسان وجود دارد. «معنا» حاصل تعديل و تجديد نظر در انتظاراتي است که در ذهن خواننده، در فرايند فهم ديالکتيکي رابطه او با متن شکل ميLگيرد. (سلدون و ويدوسون، 1384: 78) به نظر مي رسد از نظر آيزر، وزن نسبي تجربه خواننده بيش از متن است. وظيفه منتقد، بررسي اثرات متن بر خواننده است نه تبيين متن به مثابه يک شي. ماهيت هر متني امکان طيفي از تفسيرهاي مختلف را فراهم مي آورد.آيزر دو تقسيم از خواننده دارد (سلدون و ويدوسون، 1384: 78):

- خواننده مستتر (implied reader): خواننده اي که متن براي خود بوجود مي آورد و ناظر بر «شبکه اي از ساختارهاي دعوت کننده به واکنش» است که ما را به خواننده به شيوه هايي معين آماده ميLکند.

- خواننده بالفعل: خواننده اي که در فرايند خواندن، تصاوير ذهني معيني دريافت ميLکند، اما اين تصاوير بناگزير رنگي از «ذخيره تجربه موجود» خواننده را خواهد داشت.

از نظر آيزر موثرترين اثر ادبي، آن است که خواننده را وادارد به آگاهي انتقادي جديدي از علائم و انتظارات مرسوم خود برسد. اثر ادبي آن باورهاي ضمني را که ما وارد آن مي کنيم، به چالش مي گيرد و تغيير مي دهد؛ عادات معمول فهم ما را تضعيف ميLکند و ما را وادار مي کند براي اولين بار اين عادات را آنچنان که هستند، اعتراف کنيم. اثر ادبي ارزشمند، شيوه هاي هنجارين ديدن را مورد دست اندازي قرار مي دهد و مجموعه قوانين و علائم جديد را براي ادراک در اختيار ما مي گذارد. در واقع نظريه در يافت آيزر، بر اين باور است که در خواندن يک اثر، بايد ذهني باز و انعطاف پذير داشته باشيم و آماده باشيم که در باورهاي خود ترديد کنيم و بگذاريم تغيير کند.(همان:107-109)


-
سلدن، رامان و پيتر ويدوسون (1377).راهنماي نظريه ادبي معاصر. ترجمه عباس مخبر.تهران:انتشارات طرح نو.

آدرس ايميل شما:
آدرس ايميل دريافت کنندگان