جوادي يگانه، محمدرضا و سيد محمدعلي صحفي (1392) «روايت زنانه از جنگ: تحليل انتقادي کتاب خاطرات دا» نقد ادبي. دوره 6. شماره 21. بهار 1392. صص 85-110.

براي مشاهده مقاله اينجا (pdf) را ببيند. نشاني مقاله در مجله نقد ادبي هم اينجا است.

روايت زنانه از جنگ: تحليل انتقادي کتاب خاطرات دا

محمدرضا جوادي يگانه

سيد محمدعلي صحفي

کارشناس ارشد جامعه شناسي، دانشگاه تهران

چكيده

خاطرات جنگ تحميلي با قلم و سخن راويان مرد گره خورده است. زنان بيشتر به مثابة ابژه اي منتسب به مرد جنگ، مانند همسر و مادر شهيد، در اين روايت ها نقش داشته اند. اما کتاب دا اثري متفاوت است. در اين مقاله، به کمک روش و نظرية تحليل گفتمان انتقادي کتاب دا را بررسي کرده ايم و با توجه به نظريه و روش فرکلاف، يکي از مهم ترينِ اين نظريه پردازان، به تحليل کتاب دا و رابطة آن با گفتمان مسلط جامعه پرداخته ايم. فرکلاف به سه بُعد متن، پرکتيس گفتماني و پرکتيس اجتماعي توجه دارد. به نظر مي رسد کتاب دا قصد دارد تا برخلاف گفتمان سنتي، بر نقش هاي ديگر زنان در جنگ تأکيد کند. به علاوه، اين کتاب سعي در برساخت زباني زنانه نيز دارد که در آثار متناظر آن يافت نمي شود.کتاب خاطرات دا بر آن است تا پا را از حوزة گفتمان سنتي فراتر نهد و به نظر مي رسد در اين راه موفق شده است. دا با کرداري مردانه و گفتاري زنانه از متون ميان-گفتمانيِ خويش فراتر رفته و به خلق متني نو دست زده است.

واژه هاي کليدي: زن، تحليل گفتمان انتقادي، فرکلاف، کتاب خاطرات دا، گفتار زنانه.