طرح کارنوشت جامعه شناسی ادبیات

نیسمال دوم 1391-1392

کارنوشت این نیمسال به رمان های تاریخی نوشته شده یا ترجمه شده در ایران تا سال 1320 شمسی می پردازد. فهرست این رمان ها و اطلاعات تکمیلی در باره آنها را از این مقالات می توانید استخراج کنید (علاوه بر منابع ذکر شده در شرح درس، بخش رمان تاریخی، بویژه مقاله میرعابدینی (pdf)):

فهرست رمان های فارسی در فاصله 1284 تا 1332: غلام، محمد (1382) «سیری در رمان های تاریخی فارسی» آموزش زبان و ادب فارسی. شماره 66. صص ۲۲-۲۰. (pdf)
اطلاعات تفصیلی در باره رمان های تاریخی فارسی: نیکیتین، ب (1385) «رمان تاریخی در ادبیات فارسی کنونی» ترجمه احمد سمیعی (گیلانی). نامه فرهنگستان. شماره 30: 168-204. (pdf)؛ میراحمدی، مریم (1369) «پژوهشی در ادبیات تاریخی ایران: 1900-1950)» کلک. 10: 31-42 (pdf).

فهرست ترجمه های منتشر شده در دوره های اولیه: بالایی، کریستف (1377) .پیدایش رمان فارسی. ترجمه : 58-64.

و در باره این ترجمه ها، نگاه کنید به: افشار، ایرج (1381) «آغازه ترجمه کتاب های فرنگی به فارسی» ایران شناسی. شماره 53: 79-110 (pdf)؛ میثمی، جولی اسکات (1372) «دوران ترجمه و اقتباس در ایران: 1229-1293» ترجمه مجید ماکان. نشر دانش. 13 (3): 164-173 (pdf)؛ غلام، محمد (1380) «نقش ترجمه در پیدایش رمان تاریخی در ایران» مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. 32: 147-170 (pdf).

سئوالات و موارد کلی ای که در بررسی رمان تاریخی انتخابی باید آن را بیابید، شامل موارد زیر است (ذکر شواهد از اثر، با شماره صفحه ضروری است):

- خلاصه داستان (حداقل در 1000 کلمه)

- زندگی نویسنده و مترجم

- شرح مختصر دوره تاریخی مرتبط با نگارش و ترجمه رمان

- علت نگارش رمان و ترجمه آن. این انگیزه می تواند از متن رمان یا مقدمه آن و مقدمه مترجم (یا متون مرتبط) استخراج شود.

- مساله تاریخی نگارش اثر و ترجمه آن

- ژانر فرعی رمان تاریخی بر اساس نظریه لوکاچ (pdf) یا یکی دیگر از نظریه ها

- تاثیر رمان بر دوران خود و بر وضعیت اجتماعی دوران نشر اثر

- میزان شناخت نویسنده یا مترجم از غرب و میزان فعالیت سیاسی و اجتماعی وی

- چگونگی اولین نشر اثر. زمان و مکان و سایر اطلاعات مرتبط. اقبال به اثر چگونه بود.

- چاپ های بعدی کتاب کی و چگونه بوده است

سئوالات اصلی که (بر اساس کتاب پیدایی قصه وات) در رمان باید پاسخ آن را بیابید، وجود یا عدم وجود موارد زیر در رمان انتخابی است (این سئوالات، اساس پایان نامه کارشناسی بشیر تفنگ سازی در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران است):

فردگرایی: رمان، به عنوان یک نوع ادبی، تمایزش را از انواع پیشین در همین ظهور فرد میLیابد، و «زندگی روزمره و عملی انسانLهای عادی را به تصویر در می آورد.». فردگرایی از دو سو در رمان بروز مییابد، اول این که شخصیتهای داستان، فرد هستند، به این معنی که شخصیت خاص خود را دارند؛ و هم خوانندگان رمان، بر خلاف دیگر انواع ادبی، این نوع خاص را در خلوت خود و معمولاً به تنهایی مطالعه میکنند.

نوشتن به زبان مردم عادی: «چه در تجربهی تجدد در غرب، چه در ایران، زبان عوام زمانی به عرصه ادب و تاریخ راه یافت که زندگی عوام هم برای نخستین بار، موضوع تاریخ شمرده شد.» ... این دوران جدید«زبان تازه و جانداری را چه در شعر و چه در نثر طلب میکرد، زبان تازه ای که میبایست به سادگی اساسی ترین و فوری ترین پیامLهای سیاسی و اجتماعی را آن گونه که مردم دریابند با آنان در میان نهد تا مردم را بر ضد استبداد داخلی و استعمار خارجی برانگیزاند. بدین ترتیب محتوای اصلی انقلاب مشروطه، یعنی ماهیت ضد استبدادی و ضد استعماری آن،به طرز گسترده ای در ابیات این دوره، انعکاس یافت»

پدیداری زمان و مکان در داستان: ادبیات مشروطه، بر خلاف انواع ادبی پیش از خود، توجه بسیار زیادی به زمان و مکان نشان میLدهد، البته این قطعاً به این معنا نیست که در ادب پیشا مشروطه، زمان و مکان وجود ندارد، بلکه زمان و مکان در این دوران، چندان شباهتی به زمان و مکان در جهان واقعی ندارند؛ همچنین کمتر میبینیم که به جزییات مکان، مثلاً مکان وقوع داستان توجهی شود و یا فاصله ها با دقت در داستان نقل شوند..

پدیداری عقلانیت و علم باوری: در دوران قاجار و عصر منتهی به انقلاب مشروطه است که عقل گرایی در معنای غربی آن به عنوان شکلی از واقع گرایی انتقادی-فسلفیِ مورد نظر وات در ادبیات فارسی ظهور می کند... تا آنجا که کسی می نویسد: «از این پس سرنوشت نوع رمانی به پیشرفت علوم وابسته است، در کوشش عظیمی که برای تحول جامعهایرانی و پیشرفت مملکت به تازگی آغاز گشته، تخیل و علم از یکدیگر جدایی ناپذیرند و تنها در صورت رمانی میتوانند معلومات علمی وفنی لازم برای پیشرفت مملکت را در دسترس تعداد کثیری افراد قرار دهند.» لذا بسیاری از کتابها، اعم از ترجمه و تالیف، بیش از سرگرم کردن، به قصد آموختن چیزی به مردم، به رشته تحریر در میLآیند.

نارضایتی از وضع موجود و تلاش برای تغییر آن: انسان مشروطه خواه به عنوان انسانی که در پی تغییر وضع موجود است، باید از آن ناراضی باشد. از عوامل مهمی که احتمالاً بر این نارضایتی دامن زده است، جریان تالیف و ترجمه کتابهایی است که «در زمینه مسایل اجتماعی و سیاسی، به نگارش در می آمد که در بیشتر آنها اطلاعات فراوانی در باره شیوه حکومت و نهادها سازمانهای سیاسی و اجتماعی غرب ارائه میشود.

انتخاب کتاب: عنوان کتاب و نام نویسنده آن را (با سال اولین چاپ آن) را تا تاریخ 24 اسفند 1391 برای من ارسال کنید. مبنای انتخاب، اولویت در زمان دریافت ایمیل است. هر کتاب توسط بیش از یک نفر کار نمی شود.

ارسال کارنوشت: تا 2 اردیبهشت 1392. بازبيني کارنوشت و ارسال مجدد: تا 16 ارديبهشت (مقالات پس از بازبيني و اصلاح، دوباره به آدرس پست الکترونيکي دانشجو ارسال خواهد شد). اين اصلاحات به صورت گذاشتنcomment يا highlight کردن مقاله دانشجو است.

رفع ايرادات ذکر شده و ارسال کارنوشت نهايي: 15 خرداد

شيوه ارسال: کارنوشت فقط به آدرس myeganeh@ut.ac.ir ارسال شود.