بسمه تعالي

طرح درس مباني تاريخ اجتماعي ايران (3120085)

نيمسال دوم 1389-1390

دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران

زمان: یک شنبه ها، 10:30 تا 12

درس اين ترم به عناصر اساسي و اجتماعي-اقتصادي زندگی و هويت ايراني مي پردازد (يعني آنچه ما از گذشته به امروز ميراث آورده ايم) و نیز چالش های این هویت را ورود تجدد به ایران می کاود. به صورت مشخص، تلاش مي شود تا يکي از مهمترين دوره هاي تاريخ ايران، بيشتر بررسي شود. دوره پنجاه ساله پادشاهي ناصرالدين شاه، حداقل يک پنجاهم تاريخ مکتوب ايران است، بعلاوه شخصيت ناصرالدين شاه و فعاليت هاي کارگزاران دولتي، شورش هاي مردمي، علما و زنان، و خيزش اصلاح طلبي نيز از اين دوره، دوره اي يکه ساخته است. بگونه اي که مي توان آن را نمونه اي (تيپک) ترين دوران در تاريخ معاصر ايران دانست، و با شناخت دقيق تر از آن، فهم کلي اي از جامعه ايران در دوران اخير به دست آورد. از اين رو، در ترم حاضر ابعاد گوناگون هويت و زندگي اجتماعي ايرانيان با تاکيد در عهد ناصري (و مشخصا فعالیت های امیرکبیر) بررسي مي شود.

منابع اصلی این ترم شامل مقالات یا فصولی از کتاب ها است که با علامت * مشخص شده است (متن این منابع به صورت (pdf) یا قالب های دیگر نیز در دسترس است)؛ به همراه مطالبی که در کلاس درس بیان می شود. در گزینش منابع اصلی درس، تلاش شده تا نظرات متفاوت و نیز جدید در باره تاریخ ایران معرفی شود. علاوه بر منابع اصلی، منابع مرتبط دیگر هم در هر جلسه معرفی شده است و متون در دسترس مرتبط با آن منابع هم آمده است.

برخي منابع، کليات دوره قاجار را از منظر جامعه شناسی تاریخی بررسي کرده اند، که مي تواند براي آشنایی کلی و مقدماتی مورد استفاده قرار گيرد، که عبارتند از:

آبراهاميان، يرواند (1389) .تاريخ ايران مدرن. ترجمه محمدابراهیم فتاحی. تهران: ني. سه فصل اول این کتاب دوره قاجار تا پایان سلطنت رضاشاه را بررسی می کند.

فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا.

عناوین موضوعات هر جلسه به همراه منابع آن عبارت است از:

1. (24 بهمن) تاريخ اجتماعي و جامعه شناسي تاريخي

اسمیت، دنیس (1386) .برآمدن جامعه شناسی تاریخی. ترجمه هاشم آغاجری. تهران: مروارید.

*برک، پيتر (1381) .تاريخ و نظريه اجتماعي. ترجمه غلامرضا جمشيديها. تهران: دانشگاه تهران. فصل اول (pdf)

2. (1 اسفند) روش های تحقیق در تاریخ اجتماعی و جامعه شناسی تاریخی

ریگین، چارلز (1388) .روش تطبیقی: فراسوی راهبردهای کمی و کیفی. ترجمه محمد فاضلی. تهران: آگه.

طالبان، محمدرضا (1388) .روش شناسی مطالعات انقلاب با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده امام خمینی.

برک، پيتر (1381) .تاريخ و نظريه اجتماعي. ترجمه غلامرضا جمشيديها. تهران: دانشگاه تهران. فصل دوم

استنفورد، مايکل (1385) .درآمدي بر تاريخ پژوهي. ترجمه مسعود صادقي. تهران: سمت و دانشگاه امام صادق (ع).

3. (8 اسفند) مکتب آنال

برک، پیتر (1389) .انقلاب در تاریخنگاری فرانسه: مکتب آنال 1929-1989 میلادی. ترجمه عاروان. تهران: نشر تاریخ ایران.

برودل، فرنان (1372) .سرمایه داری و حیات مادی. ترجمه بهزاد باشی. تهران: نی.

*درآمدی بر مکتب آنال (html)

4. (15 اسفند) ساخت ایران جدید در عصر صفوی. عناصر هویت جدید ایرانی

مطهري، مرتضي (1376) .خدمات متقابل اسلام و ايران. تهران: صدرا.

فراي، ريچارد (1364) .عصر زرين فرهنگ ايران. ترجمه مسعود رجب نيا. تهران: سروش.

زيباکلام، صادق (1382) .ما چگونه ما شديم؟ ريشهLيابي علل عقبLماندگي در ايران. تهران: روزنه: چاپ دوازدهم

سيوري راجر (1374) .ايران عصر صفوي. ترجمه كامبيز عزيزي. تهران: نشر مركز. چاپ چهارم

شريعتي، علي (1377) .تشيع علوي، تشيع صفوي. تهران: چاپخش. چاپ دوم.

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني.

5. (22 اسفند) نظریه استبداد ایرانی. پادشاهی در ایران

ویتفوگل، کارل (1388) .استبداد شرقی. ترجمه محسن ثلاثی. تهران: ثالث.

سودآور، ابوالعلاء (1385) .فره ايزدي. تهران: ني.

*کاتوزيان، محمدعلي همايون (1380) «فره ايزدي و حق الهي پادشاهان» .تضاد دولت و ملت: نظريه تاريخ و سياست در ايران. تهران: ني. صص 73-105. (pdf)

*آبراهاميان، يرواند (1387) «استبداد شرقي: بررسي ايران عهد قاجار» .مقالاتي در جامعه شناسي سياسي ايران. ترجمه سهيلا ترابي فارساني. تهران: پرديس دانش و شيرازه. صص 1-55. (pdf) آبراهاميان در اين مقاله بلند، نظريه استبداد ايراني (نظريه کاتوزيان) را نقد کرده است.

مجتبايي، فتح الله (1352) .شهر زيباي افلاطون و شاهي آرماني در ايران باستان. تهران: انجمن فرهنگ ايران باستان.

طباطبائي، جواد (1381) .ديباچهLاي بر نظريه انحطاط ايران. تهران: نگاه معاصر. فصل نخست.

طباطبايي فر، سيد محسن (1384) .نظام هاي سلطاني از ديدگاه انديشه سياسي شيعه. تهران: ني.

الگار، حامد (1356) .دين و دولت در ايران: نقش علما در دوره قاجار. ترجمه ابوالقاسم سری. تهران: توس.

6. (14 فروردین) ساختار سیاسی و نظام اداری در ایران. نظام ایلیاتی و پیامدهای سیاسی آن

مارتين، ونسا (1389) .دوران قاجار: چانه زني، اعتراض و دولت در ايران قرن نوزدهم. ترجمه افسانه منفرد. تهران: کتاب آمه. فصل چهارم: «اصفهان: اعتراض مردمي، نظارت اجتماعي و شکل گيري تشريک مساعي» صص 129-155. (pdf)

اجلالي، فرزام (1373) .بنيان هاي حکومت قاجار: نظام سياسي ايلي و ديوانسالاري مدرن. تهران: ني.

*سميعي اصفهاني، عليرضا (1387) «جامعه قدرتمند، دولت ضعيف: تبيين جامعه شناختي مناسبات دولت-جامعه در ايران عصر قاجار». فصلنامه سياست. مجله دانشکده حقوق و علوم سياسي. دوره 38. شماره 3. صص 117-143. (pdf)

حافظ نيا، محمدرضا و سيد هادي زرقاني (1382) «الگوي حاکم بر فرايند پيوستگي و گسستگي سرزميني در ايران (از صفويه تا انقلاب اسلامي)» پژوهش هاي جغرافيايي. شماره 45. صص 75-90. (pdf)

زاهدي، شمس السادات و حميد تنکابني (1388) «درآمدي بر ريشه شناسي نهاد ديوانسالاري ايران در دوره اول قاجار» فرهنگ، ويژه تاريخ. شماره 71. صص 109-146. (pdf)

افشار، ايرج و حسين محجبوبي اردکاني (تصحيح و حاشيه) (1363) .چهل سال تاريخ ايران در دوره پادشاهي ناصرالدين شاه. (المآثر و آلاثار نوشته محمد حسن خان اعتماد السلطنه). تهران: اساطير «القاب دوره قاجار» صص 310-320. (pdf) فهرست کتاب آلماثر و آلاثار نيز شرح خوبي است از ساختار اداري عهد ناصري. (pdf)

7. (21 فروردین) زندگی اقتصادی در ایران

سيف، احمد (1387) .قرن گمشده: اقتصاد و جامعه ايران در قرن نوزدهم. تهران: ني.

کاتوزيان، محمدعلي همايون (1373) .اقتصاد سياسي ايران؛ از مشروطيت تا پايان سلسله پهلوي. ترجمه محمدرضا نفيسي و کامبيز عزيزي. تهران: مرکز. ويرايش دوم.

جمال زاده، محمدعلي (1335) .گنج شايگان. برلن.كاوه.

لمبتون، آن كاترين(1362) .مالك و زارع در ايران. ترجمه منوچهر اميري. تهران:انتشارات علمي و فرهنگي.

ولي، عباس (1380) .ايران پيش از سرمايه داري. ترجمه حسن شمس آوري. تهران: مركز.

اشرف، احمد (1359) .موانع تاريخي رشد سرمايه داري در ايران. تهران: پيام.

باستاني پاريزي ابراهيم (1348) .سياست و اقتصاد عصر صفوي. تهران: صفي عليشاه

فشاهي، محمدرضا (1354) .گزارشي كوتاه از تحولات فكري و اجتماعي در جامعه فئودالي ايران. تهران: گوتنبرگ.

افشار، ايرج و حسين محجبوبي اردکاني (تصحيح و حاشيه) (1363) .چهل سال تاريخ ايران در دوره پادشاهي ناصرالدين شاه. (المآثر و آلاثار نوشته محمد حسن خان اعتماد السلطنه). تهران: اساطير «صورت ماليات سال 1268 به حساب سياق» صص 321-330. (pdf) (براي آشنايي با حساب سياق نگاه کنيد به: خطير، مصطفي (1342ق) .سياق خطير. تهران: مطبعه علمي. (pdf)؛ و نگاه کنيد به مقدم، اورين (1379) «خط ساياق: ميراثي از گذشتگان دور» فصلنامه وارليق. شماره 124-125 (pdf) همچنين نگاه کنيد به صدري، مهدي (1381) «به ياد يکي از دانش هاي فراموش شده ايراني: حساب سياق» فصلنامه تاريخ معاصر ايران. شماره 21-22. (pdf))

انصاري رناني، قاسم (1380) .تجارت در دوره قاجاريه. تهران: دانشگاه علامه طباطبايي.

ترابي فارساني، سهيلا (1384) .تجار مشروطيت و دولت مدرن. تهران: نشر تاريخ ايران.

مهدوي، شيرين (1379) .زندگي نامه حاج محمدحسن کمپاني امين دارالضرب. ترجمه منصوره اتحاديه و فرحناز اميرخاني حسينک لو. تهران: نشر تاريخ ايران.

حاضري، علي محمد و هادي رهبري (1385) «بررسي ماهيت طبقاتي تجار در دوره قاجاريه» .مجله جامعه شناسي ايران. دوره هفتم، شماره 1. صص 66-92. (pdf)

8. (28 فروردین) طبقات اجتماعی در ایران. سنت در ایران

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار چهارم

محجوب، محمد جعفر (2000) .آيين جوانمردي يا فتوت. نيويورك. انتشارات كتابهاي ايراني.

*اشرف، احمد (1353) ويژگيهاي تاريخي شهرنشيني در ايران- دوره اسلامي .نامه علوم اجتماعي. دوره 1، شماره 4. صص 49-7. (pdf)

اشرف، احمد و علي بنوعزيزي (1387) .طبقات اجتماعي، دولت و انقلاب در ايران. ترجمه سهيلا ترابي فارساني. تهران: نيلوفر. فصل دوم: «طبقات اجتماعي در دوره قاجاريه». صص 43-74.

واعظ کاشفي سبزواري، ملا حسين .فتوت نامه سلطاني. به اهتمام محمدجعفر محجوب. تهران: بنياد فرنگ ايران.

افشاري، مهران (مقدمه، تصحيح و توضيح) (1382) «جوانمردي، قلندري و فرهنگ عامه ايران» در: .فتوت نامه ها و رسائل خاكساريه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. صص شصت و پنج تا هفتاد و نه. (pdf)

فتوت نامه قصاب در: افشاري، مهران (مقدمه، تصحيح و توضيح) (1382) .فتوت نامه ها و رسائل خاكساريه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. صص 43-52. (pdf)

*فتوت نامه سلمانيان در: افشاري، مهران (مقدمه، تصحيح و توضيح) (1382) .فتوت نامه ها و رسائل خاكساريه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. صص 73-88. (pdf)

9. (4 اردیبهشت) آزمون میان ترم

10. (11 اردیبهشت) منش ایرانی. خلقیات منفی ایرانیان

خرمشاهي، بهاءالدين (1368) .حافظ نامه. بخش اول. تهران: انتشارات علمي فرهنگي. «رند /رندي» صص 413-403. (pdf)

*شايگان،(1371) .آسيا در برابر غرب. تهران : باغ آينه . «رند حافظ و مرد رند». 158-170. (pdf)

شريعتي، علي (1361) .بازشناسي هويت اسلامي- ايراني. تهران: الهام.

چلبي، مسعود (1381) .بررسي تجربي نظام شخصيت در ايران. تهران: موسسه پژوهشي فرهنگ، هنر و ارتباطات. فصل اول «مروري بر بعضي تحقيقات تجربي در باره منش ايراني» صص 1-76.

رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار اول

آشوري، داريوش (2005) «رندي و نظربازي» منتشر شده در سايت جستار .(pdf)

ماسينيون، لويي (1381) «ارزش و اهميت بين المللي همکاري هاي متفکران ايراني در قرون وسطي براي اعتلاي تمدن اسلامي» در: هنري کربن و ديگران .روح ايراني. ترجمه محمود بهفروزي. تهران: نشر پندنامک. صص 93-114. (pdf)

*بازرگان، مهدي (عبدالله متقي) (1357) .سازگاري ايراني: فصل الحاقي روح ملت ها. تهران: ياد. (براي توضيح تكميلي نگاه كنيد به اينجا) (html)

جمالزاده، محمد علي (1345) .خلقيات ما ايرانيان. تهران:كتابفروشي فروغي.

قاضي مرادي، حسن (1378) .پيرامون خودمداري ايرانيان. تهران: ارمغان. صص 97 تا 108.

جوانبخت، مهرداد (1379) .ايراني از نگاه انيراني: خلق و خوي ايرانيان از نگاه سياحان. اصفهان: آموزه.

فاضلي، نعمت الله (1389) «در جستجوي روح ايراني» آيين. شماره 28 و 29. صص 27-31. (html)

*جوادي يگانه، محمدرضا (1389) «زشت و زيباي خلقيات ايرانيان از نگاه درويش دروغين، آرمينوس وامبري» . پژوهشنامه (مجمع تشخيص مصلحت) شماره 58. ویژه اخلاق (1) آبان 1389. (word)

11. (18 اردیبهشت) آشنایی ایرانیان با غرب. اصلاحات عصر قاجار

حائري، عبدالهادي (1367) .نخستين رويارويي هاي ايرانيان با دو رويه تمدن بورژوازي غرب. تهران: اميركبير.

وحدت، فرزين (1383) .رويارويي فکري ايران با مدرنيت. ترجمه مهدي حقيقتLخواه. تهران: ققنوس.

مجتهدی، کریم (1384) .آشنایی ایرانیان با فلسفه های جدید غرب. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

خليلي، محسن (1379) «استغراب، استذلال، استتباع: سه شيوه رويارويي ايرانيان با جماعت فرنگيه» نامه پژوهش فرهنگي. شماره 18-19. صص 13-48. (pdf)

خليلي، محسن (1386) «چيستي مفهوم فرنگ در گزارش نامه هاي تاريخي دوره قاجار» پژوهشنامه علوم سياسي. سال دوم دوره چهارم. صص 115-149. (pdf)

پيري، محمد و عباس علي آذرنيوشه (1382) «زمينه هاي تاريخي گرايش به فراماسونري» فصلنامه علوم انساني دانشگاه الزهرا. شماره 46-47. صص 67-97. (pdf)

کجباف، علي اکبر و مرتضي دهقان نژاد (1387) «مسيسيونرهاي فرانسوي در اصفهان عهد قاجار» فرهنگ. شماره 67. صص 215-248. (pdf)

*آدميت، فريدون (1353) .اميرکبير و ايران. تهران: انتشارات خوارزمي. فصل ششم: تحول فکری در برخورد تمدن غربی. صص 157-191. (pdf)

طباطبائي، جواد (1385) .مکتب تبريز و مباني تجددخواهي. تبريز: ستوده. فصل دوم.

منصوربخت، قباد (1385) «بحران تغییرات ادواری در راهبردهای نوسازی در ایران: آسیب شناسی استراتژی های نوسازی در ایران عصر قاجاریه، تا عهد ناصری» پژوهشنامه علوم انسانی. شماره 51. صص 205-221. (pdf)

امانت، عباس (1383) .قبله عالم: ناصر الدين شاه و پادشاهي ايران. ترجمه حسن کامشاد. تهران: کارنامه.

آدميت، فريدون (1351) .انديشه ترقي و حکومت قانون (عصر سپهسالار). تهران: خوارزمي.

زيباکلام، صادق (1382) .سنت و مدرنيته: ريشهLيابي علل ناکامي اصلاحات و نوسازي سياسي در ايران عصر قاجار. تهران: روزنه. چاپ پنجم. فصل پنجم و ششم.

12. (25 اردیبهشت) اندیشه های اصلاحی، افکار انقلابی و انقلاب مشروطه

مستشار الدوله (ميرزا يوسف خان تبريزي) (1386/1287ق) . يک کلمه. به اهتمام عليرضا دولتشاهي. تهران: بال.

ناييني، ميرزا حسين (1334) .تنبيه الامه و تنزيه المله. به كوشش سيد محمود طالقاني. تهران: شركت سهامي انتشار.

*ترکمان، محمد (گردآورنده) (1362) .رسائل، اعلاميه ها، مکتوبات، ... و روزنامه شيخ شهيد فضل الله نوري. (دو جلد). تهران: موسسه خدمات فرهنگي. «سئوال از شيخ فضل الله نوري در باره موافقت اوليه و مخالفت ثانويه او با مشروطيت و دلايل شرعي آن» جلد اول. صص 101-114. (pdf)

ترکمان، محمد (گردآورنده) (1362) .رسائل، اعلاميه ها، مکتوبات، ... و روزنامه شيخ شهيد فضل الله نوري. (دو جلد). تهران: موسسه خدمات فرهنگي. «کتاب تذکره الغافل و ارشاد الجاهل» جلد اول. صص 55-75. (pdf)

*آخوندزاده، ميرزا فتحعلي (1357) .الفباي جديد و مکتوبات. به کوشش حميد محمدزاده و حميد آراسلي. تبريز: نشر احيا. مکتوب اول کمال الدوله. (pdf)

کرماني، ميرزا آقاخان (2000) .سه مکتوب. با مقدمه و ويرايش بهرام چوبينه. اسن آلمان: نيما ورلاگ.

*ملکم خان، ميرزا (1327) .مجموعه آثار ميرزا ملکم خان. به اهتمام محيط طباطبايي. تهران: انتشارات علمي. دو اثر ملکم در اين مجموعه را ببينيد: «کتابچه غيبي يا دفتر تنظيمات» صص 1 تا 52 (از ص 24 به بعد، قانون اساسي پيشنهادي ملکم است) (pdf) (مقايسه اين قانون با قانون اساسي مشروطه (word) نيز قابل تامل است). «رساله غيبيه» صص 3-19. (pdf)

*ملکم خان، ميرزا (1381) .رساله هاي ميرزا ملکم خان ناظم الدوله. گردآوردنده و مقدمه حجت الله اصيل. تهران: ني. سخنراني ملکم در 1891 در لندن با نام «مدنيت ايراني» را در اين مجموعه (صص 158-165) ببينيد. (pdf)

جعفريان، رسول (1378) .بست نشيني مشروطه خواهان در سفارت انگليس: بررسي تحولات يکماهه تحصن مشروطه خواهان در سفارت انگليس. تهران: موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران. فصل ششم: «در سفارت چه گذشت» صص 107-127. . (pdf)

مجموعه مطالب بالا، نيمرخي (گزيده مختصر ولي نمايا) از مباحث مطرح شده در سال هاي منتهي به انقلاب مشروطه را نشان مي دهد. هر چند مطالب معتدلي مانند يک کلمه و نظرات ملکم خان نيز در آن دوره بيان مي شد، اما انتقاد شيخ فضل الله عمدتا به مطالب آخوندزاده و آقاخان کرماني است، که نمونه اي از آن آمده است.

مددپور، محمد (1372) .تجدد و دينLزدايي در فرهنگ و هنر منورالفکري از آغاز پيدايي تا پايان عصر قاجار. تهران: سالکان.

داوري، رضا (1363) .شمهLاي از تاريخ غربزدگي ما. تهران: سروش

مطهري، مرتضي (1367) .بررسي اجمالي نهضتLهاي اسلامي در صد ساله اخير. تهران: صدرا. چاپ يازدهم.

قيصري، علي (1383) .روشنفکران ايران در قرن بيستم. ترجمه محمد دهقاني. تهران: هرمس. «روشنفکران در دوره مشروطه» صص 23-72.

آجوداني، ماشاءالله (1382) .مشروطه ايراني. تهران: اختران. نیمه اول: قدرت و حکومت.

آجداني، لطف الله (1383) .علما و انقلاب مشروطيت ايران. تهران: اختران.

طباطبايي، سيد جواد (1385) .زوال انديشه سياسي در ايران؛ گفتاري در مباني نظري انحطاط ايران. ويراسته جديد. تهران: کوير.

آدمیت، فریدون (1349) .اندیشه های میرزا فتحعلی آخوندزاده. تهران: خوارزمی.

13. (1 خرداد) حضیض ایران سنتی. برآمدن رضاشاه. فرجام انقلاب مشروطه

کدي، نيکي آر. (1381) .ايران دوران قاجار و برآمدن رضاخان (1175-1304). ترجمه مهدي حقيقت خواه. تهران: ققنوس.

آفاري، ژانت (1385) .انقلاب مشروطه ايران. ترجمه رضا رضايي. تهران: بيستون. فصول 6 تا 12.

مجد، محمد قلي (1387) .قحطي بزرگ 1296-1298 ه. ش. ترجمه محمد کريمي. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي. فصل اول. صص 15-29. (pdf) فصل دوم و سوم کتاب نيز پيش از اين توسط معصومه جمشيدي در فصلنامه مطالعات تاريخ معاصر ايران Iichs.org منتشر شده است. (pdf)

*شوستر، مورگان (1386) .اختناق ايران. ترجمه حسن افشار. تهران: ماهي. فصل ششم و هفتم. صص 137- 164. (pdf)

اتابکي، تورج (گردآوري و تاليف) (1387) .ايران و جنگ جهاني اول: ميدان نبرد قدرت هاي بزرگ. ترجمه مهدي حقيقت خواه. تهران: ققنوس.

شاهدي، مظفر (؟؟) «بحران سازي هاي سياسي و اقتصادي روس و انگليس در دوران دوم مشروطيت ايران» سايت موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران. Iichs.org اين مقاله به فهم زمينه هاي حضور شوستر در ايران و قحطي بزرگ کمک مي کند. (pdf)

اتابکي، تورج (گردآوري و تاليف) (1385) .تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه. ترجمه مهدي حقيقت خواه. تهران: ققنوس.

آشنا، حسام الدين (1384) .از سياست تا فرهنگ: سياست هاي فرهنگي دولت در ايران (1304-1320). تهران: سروش.

*منوچهري، عباس (1376) «کودتاي سوم اسفند 1299 و سلطانيسم ايراني؛ طرح يک ديدگاه» فصلنامه تاريخ معاصر ايران. سال اول. شماره 4. صص 9-18 (pdf)

توفيق، ابراهيم (1385) «مدرنيسم و شبه پاتريمونياليسم: تحليلي از دولت در عصر پهلوي» مجله جامعه شناسي ايران. دوره هفتم، شماره 1. صص 93-125. (pdf)

آبراهاميان، يرواند (1377) .ايران بين دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدي و محمد ابراهيم فتاحي. تهران: ني. 206-128.

جوادي يگانه، محمدرضا و فاطمه عزيزي (1388) « زمينه هاي فرهنگي و ادبي كشف حجاب در ايران؛ شعر مخالفان و موافقان». مجله جامعه شناسي ايران. دوره دهم، شماره 1. صص 99-137. (word)

کچويان، حسين و محمدرضا جوادي يگانه (1383) «دوره اول هويت يابي ايراني (پيدايي مساله هويت و نفي خود)» .نامه پژوهش فرهنگي (10) تابستان 1383: 194-155. (word)

14. (8 خرداد) نظریه های رفتار ایرانی

*کچويان، حسين (1383) «اين حضور معمايي» .كندوكاو در ماهيت معمايي ايران. قم: بوستان كتاب. صص 107-116. (pdf)

عبدي، مصطفي (1386) «نظريه هاي مارکسيسم و توسعه نيافتگي ايران» فصلنامه تخصصي جامعه شناسي. دانشگاه آزاد اسلامي آشتيان. سال سوم. شماره اول. صص 93-110. (pdf)

علمداری، کاظم (1385) .چرا ایران عقب ماند و غرب پیش رفت؟ تهران: نشر توسعه.

ب) شيوه نمره دهي

- حضور و مشارکت در کلاس: بيش از 2 جلسه غيبت، هر جلسه 5/. نمره کسر مي شود. هر 2 جلسه تاخير، يک جلسه غيبت محسوب مي شود. تاخير يا غيبت هر جلسه در جلسات بعد اصلاح نخواهد شد. نمره مشارکت در کلاس (انتقاد و پرسش و حضور موثر در مباحث) به نمره نهایی اضافه مي شود.

- آزمون میان ترم: 6 نمره. از مطالب ارائه شده تا جلسه هشتم

- کارنوشت: 7 نمره. (1.5 نمره از کارنوشت، به نظم در زمان ارسال آن (بر اساس تاريخ هاي مشخص شده) اختصاص مي يابد)

- آزمون پايان ترم: 7 نمره (آزمون پايان ترم، از مقالات علامت خورده و مطالب طرح شده در کلاس است.)