بسمه تعالي

طرح درس جامعه شناسي ادبيات (3120047)

نيمسال دوم 1388-1389

دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران

زمان: سه شنبه 10:30-12

محمدرضا جوادي يگانه

درس جامعه شناسي ادبيات، به بررسي رابطه ادبيات (با تاکيد بر رمان) و جامعه (با تاکيد بر ايران پس از مشروطه) مي پردازد. منابع اصلي درس، مقالات زير است (مقالات در انتشارات موجود است). ساير کتاب ها و مقالاتي که در شرح درس آمده، براي توضيحات تکميلي است و جزو منابع امتحاني نيست.

- بورديو، پي ير (1375) «جامعه شناسي و ادبيات: آموزش عاطفي فلوبر». ترجمه يوسف اباذري. ارغنون. شماره 9 و 10: صص 111-77.

- تايسن، ليس (1387) .نظريه هاي نقد ادبي معاصر. ترجمه مازيار حسين زاده و فاطمه حسيني. ويراستار حسين پاينده. تهران : نگاه امروز، حكايت قلم نوين. فصل 6: «نظريه واكنش خواننده». صص 265- 334.

- دکتروف، ال. اي. (1384) .رگتايم. ترجمه نجف دريابندري. تهران. خوارزمي.

- گلدمن، لوسين (1371) .جامعه شناسي ادبيات: دفاع از جامعه شناسي رمان. ترجمه محمدجعفر پوينده. تهران: هوش و ابتکار. فصل اول (مقدمه اي بر جامعه شناسي رمان). صص 43-19. فصل چهارم (روش ساختگراي تکويني در تاريخ ادبيات). صص332-315.

- لوونتال، لئو (1386) .رويکرد انتقادي در جامعه شناسي ادبيات. ترجمه محمدرضا شادرو. تهران: ني.

- وات، ايان (1386) «طلوع رمان» در: ديويد لاج و ديگران. .نظريه هاي رمان. ترجمه حسين پاينده. تهران: نيلوفر. صص 11-51.

شرح درس

؏ جلسه اول: 20 بهمن

طرح کلي مباحث ترم

؏ جلسه دوم: 27 بهمن

اجتماعيات در ادبيات فارسي

روح الاميني، محمود (1375) «دو شاعر، يک مضمون، دو زمان» .نمودهاي فرهنگي و اجتماعي در ادبيات فارسي. تهران: آگه. صص 196-181 .

کوزر، لوييس (1353) .جامعهLشناسي در ادبيات، ترجمه و تحقيق (پايان نامه) معصومه عصام. تهران: انجمن دانشجويان دانشگاه تهران

آجوداني، ماشاءالله (1382) .يا مرگ يا تجدد: دفتري در شعر و ادب مشروطه. تهران: اختران.

آرين پور، يحيي (1372) .از صبا تا نيما: تاريخ 150 سال ادب فارسي. تهران: زوار (چاپ اول: 1350)

شفيعي کدکني، محمدرضا (1386) .زمينه هاي اجتماعي شعر فارسي. تهران: اختران.

؏ جلسه سوم: 4 اسفند

شکل گيري رمان در مغرب زمين

وات، ايان (1379) «.پيدايي قصه: پژوهش هايي در باره ديفو، ريچاردسون و فيلدينگ» . ترجمه ناهيد سرمد. تهران: نشر علم.

وات، ايان (1386) «طلوع رمان» در: ديويد لاج و ديگران. .نظريه هاي رمان. ترجمه حسين پاينده. تهران: نيلوفر. صص 11-51.

؏ جلسه چهارم: 11 اسفند

نظريه هاي جامعه شناسي ادبيات: نظريه لوونتال

لوونتال، لئو (1386) .رويکرد انتقادي در جامعه شناسي ادبيات. ترجمه محمدرضا شادرو. تهران: ني.

؏ جلسه پنجم: 18 اسفند

نظريه هاي جامعه شناسي ادبيات: نظريه لوکاچ و گلدمن

گلدمن، لوسين (1377) "جامعه شناسي ادبيات" در: محمدجعفر پوينده (گزيده و ترجمه) .درآمدي بر جامعه شناسي ادبيات. تهران: نقش جهان. صص 78-64.

لوکاچ، گئورگ (1381) .نظريه رمان. ترجمه حسن مرتضوي. تهران: قصه.

لوکاچ، جورج (1382) .جان و صورت. ترجمه رضا رضايي. تهران: ماهي.

لوکاچ، گئورگ (1373) .پژوهشي در رئاليسم اروپايي. ترجمه افسر اكبري. تهران: انتشارات علمي و فرهنگي.

گلدمن، لوسين (1371) .جامعه شناسي ادبيات: دفاع از جامعه شناسي رمان. ترجمه محمدجعفر پوينده. تهران: هوش و ابتکار.

لوکاچ، جورج (1375) .جامعه شناسي رمان: بالزاک، زولا، استاندال. ترجمه محمدجعفر پوينده. تهران: تجربه. چاپ دوم.

ارغنون، شماره 9 و 10. بهار و تابستان 1375. ويژه رمان

بوتور، ميشل (1379) .جستارهايي در باب رمان. ترجمه سعيد شهرتاش. تهران: سروش.

زرافا، ميشل (1368) .ادبيات داستاني: رمان و واقعيت اجتماعي. ترجمه نسرين پرويني. تهران: فروغي.

؏ جلسه ششم: 25 اسفند

نظريه بورديو

فلوبر، گوستاو (1380) .تربيت احساسات. ترجمه مهدي سحابي. تهران: نشر مركز.

بورديو، پي ير (1375) «جامعه شناسي و ادبيات: آموزش عاطفي فلوبر». ترجمه يوسف اباذري. ارغنون. شماره 9 و 10: صص 111-77.

؏ جلسه هفتم: 17 فررودين

ادبيات عامه پسند با تاکيد بر رمان بامداد خمار نوشته فتانه حاج سيدجوادي (تهران: نشر البرز)

استوري، جان (1383) "داستانهاي عامه پسند" ترجمه حسين پاينده. ارغنون. شماره 25. صص 43-1.

ارغنون. شماره 25. ويژه ادبيات عامه پسند. 1383.

؏ جلسه هشتم: 24 فروردين

امتحان ميان ترم. در باره كتاب «رگتايم»

شرح امتحان ميان ترم در انتهاي شرح درس آمده است. براي فهم بيشتر ايده آمريکا، علاوه بر کتاب هاي فراوان در اين باب مي توانيد کتاب کوچک زير را هم ببينيد.

اباذري، يوسف و مراد فرهادپور (1380) .نيويورک، کابل: نشانه شناسي 11 سپتامبر. تهران: طرح نو.

دکتروف، ال. اي. (1384) .رگتايم. ترجمه نجف دريابندري. تهران. خوارزمي.

؏ جلسه نهم: 31 فروردين

رمان فارسي S بوف کور

هدايت، صادق (1315/1372) .بوف کور. تهران: سيمرغ.

؏ جلسه دهم: 7 ارديبهشت

رمان فارسي در دوره 1332 تا 1353(با تاکيد بر رمان هاي شازده احتجاب، مدير مدرسه، و سووشون)

غلام، محمد (1383) "جامعهLشناسي رمان معاصر فارسي" دانشکده ادبيات و علوم انساني (دانشگاه تربيت معلم)، 12 (46-45): 173-129. (قابل دسترس در بخش سايت www.sid.ir)

محموديان، محمدرفيع (1382) .نظريه رمان و ويژگي هاي رمان فارسي. تهران: نشر و پژوهش فرزان روز. صص 153-225.

مصباحي پور ايرانيان، جمشيد (1358) . واقعيت اجتماعي و جهان داستان. تهران: اميرکبير.

؏ جلسه يازدهم: 14 ارديبهشت

رمان انقلاب و جنگ (با تاکيد بر بابا نظر، خاطرات عزت شاهي، زمستان 62، عقرب روي پله هاي راه آهن انديمشک، بي وتن و دا)

؏ جلسه دوازدهم: 21 ارديبهشت

توزيع ادبي

اسکارپيت، روبر (1374) .جامعه شناسي ادبيات. ترجمه مرتضي کتبي. تهران: سمت. فصل هاي: 5 (عمل انتشار) و 6 (شبکه هاي توزيع).

امامي، کريم(1385) .در گيرو دار کتاب و نشر. گردآورنده عبدالحسين آذرنگ و ايران ناز کاشيان. تهران: نيلوفر.

جوادي يگانهO محمد رضا (1388) «نظارت ساختاري و مميزي سليقه اي رمان» .پنجره. شماره 10. 21 شهريور 1388. صص 28-29.

؏ جلسه سيزدهم: 28 آذر

خوانش ادبي

سلدن، رامان و پيتر ويدوسون (1377).راهنماي نظريه ادبي معاصر. ترجمه عباس مخبر.تهران:انتشارات طرح نو. فصل سوم.

برسلر، چارلز (1386) .درآمدي برنظريه ها و روش هاي نقد ادبي. ترجمه مصطفي عابديني فرد. ويراستار حسين پاينده. تهران : نيلوفر. فصل چهارم.

تايسن، ليس (1387) .نظريه هاي نقد ادبي معاصر. ترجمه مازيار حسين زاده و فاطمه حسيني. ويراستار حسين پاينده. تهران : نگاه امروز، حكايت قلم نوين. فصل ششم.

؏ جلسه چهاردهم: 4 خرداد

کتابخواني در ايران

وات، ايان (1379) «.پيدايي قصه: پژوهش هايي در باره ديفو، ريچاردسون و فيلدينگ» . ترجمه ناهيد سرمد. تهران: نشر علم. فصل دوم (جماعت کتابخوان و پيدايي قصه).

اسکارپيت، روبر (1374) .جامعه شناسي ادبيات. ترجمه مرتضي کتبي. تهران: سمت. فصل 8 (مطالعه و زندگي).

علي احمدي،L اميد (1388) .مصرف ادبيات داستاني ايرانيان. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات. O

جوادي يگانه، محمدرضا (1386) \علل پايين بودن ميزان مطالعه در ايران\ قابل دسترس در:

http://www.mrjavadi.com/detail.asp?id=91

؏ جلسه پانزدهم: 11 خرداد

جمعبندي مباحث ترم

*******************************************

شيوه نمره دهي

- حضور و مشارکت در کلاس: 2 نمره (بيش از 2 جلسه غيبت، هر جلسه 5/. نمره کسر مي شود. هر 2 جلسه تاخير، يک جلسه غيبت محسوب مي شود. غيبت در هر جلسه، در جلسات بعدي اصلاح نمي شود.). نمره مشارکت در کلاس به نمره فوق اضافه مي شود. مشارکت بر اساس حضور فعال در کلاس و بحث در باره موضوعات مشخص مي شود.

- آزمون ميان ترم: 8 نمره. (شامل سئوالاتي در باره كتاب و همچنين حاشيه نويسي در باره كتاب بر اساس اطلاعات خواسته شده)

- آزمون پايان ترم: 10 نمره (آزمون پايان ترم تنها از مقالات ذکر شده در ابتداي شرح درس است)

آزمون ميان ترم

رمان رگتايم (نوشته ال. اي دکتروف، 1975، ترجمه نجف دريابندري، 1361) از رمان هاي برجسته آمريكايي است. كتاب، علاوه بر محتواي قابل تامل، از جهات گوناگون مي تواند مورد بررسي قرار گيرد، از جمله در انواع گوناگون نقد ادبي (شامل نقد روانكاوانه، ماركسيستي، فمينيستي،L نقد نو، واكنش خواننده، ساختارگرايانه، واساختي، نقد تاريخي جديد، پسااستعماري و آفريقايي-آمريكايي). همچنين اين رمان شامل عناصر جامعه شناختي فراوان است و از اين نظر هم حائز اهميت است.

دانشجويان بايد كتاب را خريداري كرده و در جلسه امتحان ميان ترم (24 فروردين)، تحويل دهند.

كتاب از دو حيث بايد خوانده شود:

الف) فهم رمان و محتواي آن: بر اساس مطالب مطرح شده در نيمه اول ترم، سئوالاتي از کتاب بر اساس نظريه هاي مطرح شده در نيمه اول ترم، و نيز محتواي کتاب (ايده آمريکا) مرتبط با جامعه شناسي ادبيات در جلسه امتحان ميان ترم طرح خواهد شد. نمونه سئوالات مطرح شده در باره رمان هاي ترم هاي گذشته، در زمان مقتضي خواهد آمد. استفاده از رمان در جلسه امتحان ميان ترم،L از اين حيث بلامانع است. رمان در جلسه امتحان تحويل گرفته مي شود.

ب) نقد مبتني بر واكنش خواننده: از مباحثي كه در اين كلاس بر آن تاكيد خواهد شد، و نقطه قوت نظريه هاي اخير جامعه شناسي ادبيات و نقد ادبي است، تاكيد بر خوانندگان و تعامل آنها با متن است. بر اين اساس، هنگام مطالعه كتاب (يا هنگام خواندن كتاب براي بار دوم)، دانشجويان بايد نكات زير را در متن كتاب (با خودكار) توضيح دهند:

- احساس از كتاب هنگام خواندن كتاب. هر جا كه مطلبي را خيلي پسنديديد يا از آن بيزار شديد، كنار مطلب توضيح دهيد.

- هر جا مطلبي را نفهميديد يا نياز به خواندن دوباره داشتيد، روي متن توضيح دهيد.

- هر جا كه تجربه اي مشابه آنچه در متن كتاب آمده است، شخصا داشته ايد يا شاهد آن بوده ايد، كنار همان مطلب آن را توضيح دهيد. يا هر جا كه هنگام خواندن كتاب، خاطره اي به ذهنتان رسيد، كنار كتاب بنويسيد.

- هر توضيح ديگري كه هنگام خواندن به نظرتان مي رسد، بنويسد. و در نهايت، زير بخش هاي مهم خط بكشيد.

برخي مطالب ديگر در باره كتاب نيز در جلسه امتحان ميان ترم پرسيده خواهد شد.

براي فهم بيشتر مطالب و پاسخ بهتر به سئوالات، توصيه مي شود يك بار ديگر در شب امتحان، رمان مجددا مرور شود، يا به گونه اي كتاب را بخوانيد كه زمان امتحان ميان ترم به پايان برسد.