طرح درس مباني تاريخ اجتماعي ايران
نيمسال دوم 1387-1386
دانشکده علوم اجتماعي دانشگاه تهران
زمان: سه شنبه 10:30 تا 12- مکان: کلاس 314
امتحان: اول تير هشتاد و هفت. ساعت 10:30
درس اين ترم به عناصر اساسي و اجتماعي هويت ايراني مي پردازد (يعني آنچه ما از گذشته به امروز ميراث آورده ايم) و تاريخ ايران را از ابتداي عصر صفوي تا انتهاي حکومت رضاشاه از اين منظر بررسي مي کند. متن اصلي درس کتاب فوران و دو مقاله زير است (مقالات در انتشارات موجود است):
- فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول اول تا پنجم. صص 328-21.
- اشرف، احمد (1353) «ويژگيهاي تاريخي شهرنشيني در ايران- دوره اسلامي» نامه علوم اجتماعي. دوره 1، شماره 4. صص 49-7.
- افشاري، مهران (مقدمه، تصحيح و توضيح) (1382) .فتوت نامه ها و رسائل خاكساريه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. صص شصت و پنج تا هفتاد و نه.
ساير کتاب ها و مقالاتي که در شرح درس آمده، براي توضيحات تکميلي است و جز آنچه در يادداشتهاي کلاسي در پايان ترم خواهد آمد، جزو منابع امتحاني نيست. يادداشت هاي کلاسي ترم گذشته را (تا آخراسفند) مي توانيد در سايت www.mrjavadi.com (بخش تاريخ اجتماعي ايران، يادداشت هاي کلاسي) ببينيد. اين يادداشت ها لزوما در ترم حاضر، درس داده نخواهد شد و تنها براي آشنايي دانشجويان با مباحث کلاس است.
*******************************************
شرح درس
؏ جلسه اول: بيست و سوم بهمن
کليات و خلاصه مطالب ترم
؏ جلسه دوم: سي ام بهمن
تاريخ اجتماعي و جامعه شناسي تاريخي
اسميت، دنيس (1385) .برآمدن جامعه شناسي تاريخي. ترجمه هاشم آقاجري. تهران: مرواريد.
برک، پيتر (1381) .تاريخ و نظريه اجتماعي. ترجمه غلامرضا جمشيديها. تهران: دانشگاه تهران. فصل اول.
لينكيلتر، اندرو (ويراستار) (1386) .جامعه شناسي تاريخي و روابط بين الملل. ترجمه عليرضا طيب. تهران: دفتر مطالعات سياسي و بين المللي وزارت امور خارجه.
هميلتون، گري جي و رندال کولينز و ديگران (1385) .تاريخ نگاري و جامعه شناسي. ترجمه هاشم آقاجري. تهران: کوير. صص 176-139 و 224-199.
استنفورد، مايکل (1385) .درآمدي بر تاريخ پژوهي. ترجمه مسعود صادقي. تهران: سمت و دانشگاه امام صادق (ع).
؏ جلسه سوم: هفتم اسفند
نگاهي گذرا به تاريخ ايران از حمله اعراب تا تشکيل صفويه
زيباکلام، صادق (1382) .ما چگونه ما شديم؟ ريشه يابي علل عقب ماندگي در ايران. تهران: روزنه: چاپ دوازدهم
زرينLکوب، عبدالحسين (1330) .دو قرن سکوت. تهران: انتشارات علمي.
فراي، ريچارد (1364) .عصر زرين فرهنگ ايران. ترجمه مسعود رجب نيا. تهران: سروش.
پورپيرار، ناصر (1381) دوازده قرن سكوت (تاملي در بنيان تاريخ ايران)، تهران: نشر كارنگ
مفتخري، حسين و حسين زماني (1386) .تاريخ ايران از ورود مسلمانان تا پايان طاهريان. تهران: سمت.
هوانسيان، ريچارد و جورج صباغ (گردآورندگان) (1381) .حضور ايرانيان در جهان اسلام. ترجمه فريدون بدره اي. تهران: مرکز بازشناسي اسلام و ايران.
؏ جلسه چهارم: چهاردهم اسفند
شکل گيري ايران جديد در دوره صفوي
طباطبائي، جواد (1381) ديباچه اي بر نظريه انحطاط ايران. تهران: نگاه معاصر. فصل نخست. صص: 114-27.
نويدي، داريوش (1386) .تغييرات اجتماعي- اقتصادي در ايران عصر صفوي. ترجمه هاشم آغاجري. تهران: ني.
فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول دوم و سوم.
فياض، ابراهيم (بي تا) .ساختار فرهنگي-معرفتي عصر صفويه. پايان نامه كارشناسي ارشد. دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران
؏ جلسه پنجم: بيست و يکم اسفند
ساختار سياسي و نظام پادشاهي در ايران
رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار دوم
سودآور، ابوالعلاء (1385) .فره ايزدي. تهران: ني.
طباطبايي فر، سيد محسن (1384) .نظام هاي سلطاني از ديدگاه انديشه سياسي شيعه. تهران: ني.
کاتوزيان، محمدعلي همايون (1380) .تضاد دولت و ملت: نظريه تاريخ و سياست در ايران. تهران: ني.
كاتوزيان، محمد علي همايون (1377) فره ايزدي و حق الهي پادشاهان .اطلاعات سياسي- اقتصادي. شماره 130-129
كاتوزيان، محمد علي همايون (1379) .دولت و جامعه در ايران: انقراض قاجار و استقرار پهلوي. ترجمه حسن افشار. تهران: مركز.
مجتبايي، فتح الله (1352) .شهر زيباي افلاطون و شاهي آرماني در ايران باستان. تهران: انجمن فرهنگ ايران باستان.
؏ جلسه ششم: بيست و هشتم اسفند
دين در ايران
رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار سوم
الگار، حامد (1356) .دين و دولت در ايران: نقش علما در دوره قاجار. تهران: توس.
مطهري، مرتضي (1376) .خدمات متقابل اسلام و ايران. تهران: صدرا
نجفي، موسي و موسي فقيه حقاني (1381) .تاريخ تحولات سياسي ايران: بررسي مولفه هاي دين-حاکميت-مدنيت و تکوين دولت-ملت در گستره هويت ملي ايران. تهران: موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران. چاپ دوم.
؏ جلسه هفتم: بيستم فروردين
سنت در ايران
اشرف، احمد (1353) ويژگيهاي تاريخي شهرنشيني در ايران- دوره اسلامي نامه علوم اجتماعي. دوره 1، شماره 4. صص 49-7.
افشاري، مهران (مقدمه، تصحيح و توضيح) (1382) .فتوت نامه ها و رسائل خاكساريه. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي. صص شصت و پنج تا هفتاد و نه.
رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار چهارم
طباطبائي، جواد (1381) ديباچهLاي بر نظريه انحطاط ايران. تهران: نگاه معاصر.
فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصول چهارم.
محجوب، محمد جعفر (2000) .آيين جوانمردي يا فتوت. نيويورك. انتشارات كتابهاي ايراني.
؏ جلسه هشتم: بيست و هفتم فروردين
مدرنيته و ايران
آشوري، داريوش (1384) .ما و مدرنيت. تهران: صراط. صص 304-263.
حائري، عبدالهادي (1367) .نخستين رويارويي هاي ايرانيان با دو رويه تمدن بورژوازي غرب. تهران: اميركبير.
رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار پنجم
وحدت، فرزين (1383) .رويارويي فکري ايران با مدرنيت. ترجمه مهدي حقيقتLخواه. تهران: ققنوس.
؏ جلسه نهم: سوم ارديبهشت
ترکيب عناصر هويتي ايرانيان- شخصيت ايراني
چلبي، مسعود (1381) .بررسي تجربي نظام شخصيت در ايران. تهران: موسسه پژوهشي فرهنگ ، هنر و ارتباطات. فصل اول
خرمشاهي، بهاءالدين (1368) .حافظ نامه. بخش اول. تهران: انتشارات علمي- فرهنگي. صص 413-403.
رجايي، فرهنگ (1382) .مشکله هويت ايرانيان امروز. تهران: ني. گفتار اول
شايگان،(1371 ) آسيا در برابر غرب. تهران : باغ آينه .
شريعتي، علي (1361) .بازشناسي هويت اسلامي- ايراني. تهران: الهام.
كربن، هانري و ديگران (1381) .روح ايراني. ترجمه محمود بهفروزي. تهران: پندنامك.
؏ جلسه دهم: دهم ارديبهشت
خلقيات منفي ايرانيان
بازرگان، مهدي (عبدالله متقي) (1357) .سازگاري ايراني: فصل الحاقي روح ملت ها. تهران: ياد.
جمالزاده، محمد علي (1345) .خلقيات ما ايرانيان. تهران:كتابفروشي فروغي.
جوادي يگانه (1386) «تنبلي اجتماعي: تعريف و ويژگي ها» سايت شهر (5 شهريور 1386) http://www.shahr.ir
جوادي يگانه، محمدرضا (1386) «مهمترين دشمن داخلي ايرانيان» سايت بازتاب. (6 فروردين 1386). www.baztab1.org/news/63589.php
جوانبخت، مهرداد (1379) .ايراني از نگاه انيراني: خلق و خوي ايرانيان از نگاه سياحان. اصفهان: آموزه.
قاضي مرادي، حسن (1378) . پيرامون خودمداري ايرانيان. تهران: ارمغان. صص 97 تا 108.
؏ جلسه يازدهم: هفدهم ارديبهشت
تلاش هاي حکومتي براي اصلاحات در دوره قاجار
زيباکلام، صادق (1382) .سنت و مدرنيته: ريشهLيابي علل ناکامي اصلاحات و نوسازي سياسي در ايران عصر قاجار. تهران: روزنه. چاپ پنجم. فصل پنجم و ششم.
طباطبائي، جواد (1385) .مکتب تبريز و مباني تجددخواهي. تبريز: ستوده. فصل دوم.
فوران، جان (1377) .مقاومت شكننده: تاريخ تحولات اجتماعي ايران از صفويه تا سالهاي پس از انقلاب اسلامي. ترجمه احمد تدين. تهران: رسا. فصل پنجم.
؏ جلسه دوازدهم: بيست و چهارم ارديبهشت
انديشه هاي سياسي و فرهنگي انقلاب مشروطه
داوري، رضا (1363) شمه اي از تاريخ غربزدگي ما. تهران: سروش
طباطبائي، جواد (1385) .مکتب تبريز و مباني تجددخواهي. تبريز: ستوده. فصول شش و هفت و هشت.
قاضي مرادي. حسن (1385) .نوسازي سياسي در عصر مشروطه ي ايران. تهران: اختران. صص 79 به بعد.
قيصري، علي (1383) .روشنفکران ايران در قرن بيستم. ترجمه محمد دهقاني. تهران: هرمس و مرکز بين المللي گفتگوي تمدن ها. صص 72-7.
کچويان، حسين (1384) .تطورات گفتمان هاي هويتي ايران. تهران: ني. فصل چهارم.
مددپور، محمد (1372) .تجدد و دينLزدايي در فرهنگ و هنر منورالفکري از آغاز پيدايي تا پايان عصر قاجار. تهران: سالکان.
مستشار الدوله (ميرزا يوسف خان تبريزي) (1386/1287ق) . يک کلمه. به اهتمام عليرضا دولتشاهي. تهران: بال.
ناييني، ميرزا حسين (1334) .تنبيه الامه و تنزيه المله. به كوشش سيد محمود طالقاني. تهران: شركت سهامي انتشار.
؏ جلسه سيزدهم: سي و يکم ارديبهشت
شرح انقلاب مشروطه
آجداني، لطف الله (1383) .علما و انقلاب مشروطيت ايران. تهران: اختران.
؏ جلسه چهاردهم: هفتم خرداد
پيامدها و نتايج انقلاب مشروطه. دوران رضاشاه- کشف حجاب
آبراهاميان، يرواند (1377) .ايران بين دو انقلاب. ترجمه احمد گل محمدي و محمد ابراهيم فتاحي. تهران: ني. 206-128.
*******************************************
شيوه نمره دهي
- حضور و مشارکت در کلاس: 2 نمره (بيش از 2 جلسه غيبت، هر جلسه 5/. نمره کسر مي شود. هر 2 جلسه تاخير، يک جلسه غيبت محسوب مي شود.). نمره مشارکت در کلاس (انتقاد و پرسش و حضور موثر مباحث) به نمره فوق اضافه مي شود.
- کارنوشت:8 نمره.
- آزمون پايان ترم: 10 نمره (آزمون پايان ترم، از کتاب، مقالات ذکر شده و مطالب کلاس است. خلاصه يادداشت هاي کلاسي در پايان ترم، بر روي سايت قرار داده خواهد شد.)
مراجعه دانشجويان
روزهاي سه شنبه ساعت 13 تا 14 براي مراجعه دانشجويان درس مباني تاريخ اجتماعي ايران در نظر گرفته شده است.
براي تماس و ارسال كارنوشت ها و... تنها با پست الكترونيكي socialhistory@mrjavadi.com تماس بگيريد.