تکگوییهای زنانه و آموزش ادبیات فارسی
یادداشت منتشرشده در صفحه اینستاگرام (اینجا)
الف) تکگوییهای زنانه بر اساس حروف الفبا، کار خانم مونا فرجاد که اکنون هجدهمین قسمت آن در صفحه اینستاگرامشان منتشر شده، جدای از بعد هنری جذاب و اثرگذار آن، یکی از راههای موثر آشنایی با ادبیات فارسی است.
ب) مونا فرجاد، در زمانه کمرونقی تئاتر به دلیل شرایط کرونا، در هر یک از قسمتهای کوتاه اجرای تکگویی، یکی از حروف فارسی را دستمایه یک سناریو میکند و در یک قطعه نمایشی، واژههای عامیانه مربوط به آن حرف را بکار میبرد. این تکگوییها با استقبال گسترده روبرو شده است. تکگویی حرف شین، به دلیل محتوای انتقادی آن، بسرعت پربیننده شد و در صفحه اینستاگرام خانم فرجاد بیش از دو میلیون بار دیده شده است و برخی از قسمتهای دیگر هم بالای پانصد هزار بار دیده شده است.
ج) تکگوییهای زنانه خانم فرجاد، با توجه به رواج گسترده آن، یکی از راههای خلاقانهای است که میتوان با آن ادبیات فارسی را رواج داد. پیش از این دکتر شفیعی کدکنی در مقالهای با عنوان «راههای انتشار یک شعر در قدیم» نشان داده بود که انتشار شعر فارسی در جامعه پیشاچاپ با استفاده از ابزارهای متنوعی چون زورخانه و مجلس وعظ و مناقبخوانی و حتی سنگ قبر و غلاف شمشیر بوده است.
د) اما مساله اینجاست که او، صداهای دوشکلی (ت و ط، ح و ه، ق و غ) و سهشکلی (س، ث، ص) و چهارشکلی (ز، ذ، ض، ظ) را از هم تفکیک نمیکند. تکگویی چهارم به حروف ت و ط اختصاص دارد و حروف طوق و تلنگر را در یک قسمت استفاده میکند. در تکگویی پنجم، ث و ص، در تکگویی هشتم، ح و ه، در تکگویی یازده و سیزده حروف ز، ذ، ض و ظ و در تکگویی هجدهم ق و غ را همزمان بکار میبرد.
ه) مساله جدی ادبیات فارسی در جامعه امروزی، غلطهای نگارشی است. من علاوه بر اوراق امتحانی که در دانشگاه تصحیح میکنم و پایان نامه هایی که میخوانم، و غلط نگارشی در هر دو فراوان است، پیش از این هم در برخی فیلمنامههایی که در شورای فیلم و سریال تلویزیون میخواندم، غلطهای نگارشی دیده بودم، که حاکی از این بود که نویسنده معنای کلمه و کاربرد درست آن را میداند، ولی نگارش صحیح آن را نمیداند. یک نمونه رایج این موضوع، مساله ه کسره است.
در همه این موارد، تلفظ کلمات، شنیده شده، ولی خوانده نشده است. یعنی در محاوره روزمره درست بکار میبریم اما نگارش درست آن را نمیدانیم.
و) ایکاش در کار خانم فرجاد، برای هر حرف فارسی، یک تکگویی استفاده میشد تا بیننده، بتواند با یادآوری این تکگویی بداند که بر فرض، طفیلی با ط است نه با ت، چون در قسمت مربوط به حرف ط آمده بوده. شرط موثر بودن این روش این است که حرف ط از ت جدا میشد، و به همچنین سایر صداهای چندشکلی.
امیدوارم که ایشان با همت و خلاقیتی که دارد، صداهای چندشکلی را از هم تفکیک کند و از این مسیر، به گسترش ادبیات فارسی خدمت بیشتری کند.
این تک گویی ها را در صفحه اینستاگرام خانم فرجاد در اینجا ببینید:
https://www.instagram.com/Monafarjad