منو سایت
تاريخ:اول آذر 1389 ساعت 05:30   |   کد : 387
سمينار
سه ساله هاي اصلاحات در ايران: بازشناسي رفتار جمعي ايرانيان در حوزه عمومي
مقاله ارائه شده در کنگره روز جهانی فلسفه

جوادی یگانه، محمدرضا (1389) «سه ساله های اصلاحات در ایران: بازشناسی رفتار جمعی ایرانیان در حوزه عمومی» کنگره روز جهانی فلسفه. تهران. سی ام آبان تا دوم آذر 1389. (مشاهده خلاصه مقالات فارسی و انگلیسی کنگره)

سه ساله های اصلاحات در ایران

بازشناسی رفتار جمعی ایرانیان در حوزه عمومی

در تاریخ معاصر ایران، دوران های متعددی از تلاش برای اصلاحات وجود دارد: دوران عباس میرزا (1228-1241ق.) قائم مقام (1250-1251ق.)، امیرکبیر (1264-1268ق.)، ناصرالدین شاه (1274-1277ق.)، ابتدای پیروزی مشروطه خواهان (1285-1287ق.)، مصدق (1330-1332)، دوره بازرگانSبنی صدر (1357-1360)، سیاست تعدیل هاشمی رفسنجانی (1368-1372)، و دوره اصلاحات خاتمی (1376-1379). این دوران ها (که اکثرا حدود سه ساله هستند) رویه یکسانی دارند، که با توجه به رفتار کنشگران در این دوره ها (و نه ساختارهای متصلب)، می توان مدلی از رفتار جمعی ایرانیان در حوزه عمومی را استخراج کرد.

پیش از شروع این دوره ها، نیاز به اصلاح و خواست آن در جامعه وجود داشته و حتی خود مصلح نیز مورد استقبال قرار می گرفته است. در آغاز حرکت همه چیز در اختیار مصلح بوده و جامعه به وی اقبال بی حد داشته و گاه همین انتظار فرج از یک انسان معمولی باعث می شده تا سقف بالای انتظارات، نارضایتی های بعدی را ایجاد کند.

در جریان حرکت مصلح، که معمولا معتدل ترین شخصیت جناح خود بوده، ابتدا از طرف برخی تندروها، سقف خواست های اصلاحی به شدت بالا می رفته تا آنجا که تلاش می شده در چارچوب اصلاحات، تمام ساختارهای سنتی و فعلی جامعه، بویژه باورهای مبتنی بر مذهب نفی شود. این حملات، در حقیقت بخش هایی است که عملا در چارچوب پروژه اصلاحات قرار می گرفته (هر چند در بخش های انتهایی و حاشیه ای آن)، ولی مصلح و کارگزاران میانه رو، از ورود به آن پرهیز می کرده اند. مساله دیگر این بوده که در این جریان، مشخص نبوده که مرز میان اصلاح و ساختارشکنی کجاست. یعنی چه کسی اصلاحات را رهبری می کند یا چه کسانی مدعی رهبری اصلاحات هستند.

و چون هیچ مرزی برای جریان اصلاح موجود نشده یا تعبیه نشده، لذا هر کسی می تواند به نام تغیر وضع موجود در جریان اصلاح قرار گیرد. افراطی گری اوج می گیرد و نیروهای اجتماعی که به زحمت در جریان اصلاح وارد شده بودند، با دیدن نشانه های آشکار ساختارشکنی از در مخالفت در می آیند یا سکوت می کنند، و مخالفین که به محاق رفته بودند، مخالفت خود را با تمام جریان اصلاح آشکار می کنند.

مصلح نیز به دلیل اشتباهات یا سکوت های قبلی، اکنون در میانه مانده و راه پس و پیش ندارد، لذا نمی تواند وضع موجود را سامان دهد. از این رو، با تخریب شدید اوضاع، و به هم ریختن امنیت ذهنی جامعه و «تجاوز به عصمت ذهنی خلق»، همه چیز آماده بازگشت می شود.

جامعه اندکی به سکوت می رود و دهه ای بعد دوباره روز از نو، روزی از نو

آدرس ايميل شما:  
آدرس ايميل دريافت کنندگان