جوادی یگانه، محمدرضا و سعیده زادقناد (۱۴۰۰) «دروغ در سه‌گانه فرهادی: نشانه‌شناسی فیلم‌های «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین»» جامعه شناسی هنر و ادبیات. دوره ۱۳. شماره ۱. بهار و تابستان ۱۴۰۰. صص ۵۹-۸۹. (اینجا) (لینک مقاله در مجله)
چکیده
هدف مقاله پیش‌رو بررسی سه فیلم از آثار اصغر فرهادی ـ «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» ـ است که به موضوع دروغ پرداخته‌اند. نویسندگان با استفاده از تحلیل روایت و بهره‌گیری از روش نشانه‌شناسی و رمزگان فیسک (رمزگان فنی، اجتماعی و ایدئولوژیک) کوشیده‌اند تا زمینه‌ها و کارکردهای دروغ را در این سه روایت سینمایی واکاوی کنند. مطالعه حاضر با تقسیم‌بندی دروغ به سه نوع دروغ به‌مثابه مفّر، دروغ به‌عنوان دام و سلاح و دروغ به‌عنوان گریس (تسهیل‌گر امور روزمره)، نشان‌دهنده آن است که دروغ در آثار فرهادی نشئت‌گرفته از اضطرار بوده و به‌مثابه مفر عمل می‌کند. در این میان، نشانه‌شناسی سه فیلم مذکور نشان می‌دهد که جامعه ایرانی به نمایش درآمده در این آثار و مقتضیات آن برای شخصیت‌های سه روایت، در برخورد با مسائل مختلف، راه گریزی جز توسل به دروغ باقی نمی‌گذارد.