طرح درس جامعه شناسی تاریخی
دوره دکتری جامعه شناسی. نیمسال اول 1393-1394
- تعریف جامعه شناسی تاریخی و تمایز آن با تاریخ اجتماعی و حوزه های مشابه
o آشتیانی (1391)، مندالیوس (در: همیلتون، 1385: 139-176)
- تاریخ جامعه شناسی تاریخی در جهان و در ایران
o جهان: اسمیت (1386)، آبراهامز (1982)، برک (1381: فصل اول)، کولینز (در: همیلتون، 1385: 199-224)
o ایران: جنبش های دینی ایرانی در قرن های دوم و سوم هجری (صدیقی، 1372)، تاریخ اجتماعی ایران (راوندی، 1354)، تببین جامعه شناختی فروپاشی امپراتوری ساسانی (نوری، 1390)
- نظریه های مارکسی جامعه شناسی تاریخی و در ایران
o تکوین سرمایه داری در ایران (فشاهی، 1360)، واپسین جنبش قرون وسطایی در دوران فئودال (فشاهی، 1356)، گزارشی کوتاه از تاریخ تحولات فکری و اجتماعی در جامعه فئودالی ایران (فشاهی، 1354)، اسلام در ایران (پطروشفسکی، 1354)، تکامل فئودالیسم در ایران (نعمانی، 1358)
- مکتب آنال
o کتاب احیای فرهنگی در عهد آل بویه (کرمر، 1375)
o برک (1389)، پویایی سرمایه داری (برودل، 1388)، سرمایه داری و حیات مادی (برودل، 1372)، روح ملت ها (زیگفرید، 1354)
- روش در جامعه شناسی تاریخی: روش های تاریخی غیرتطبیقی (درام اجتماعی، تاریخ کمی- مدل سازی)
o برک (1381: فصل دوم)، آمار دارالخلافه تهران (سعدوندیان و اتحادیه، 1368)، شکر تلخ (شهری، 1347)
- روش در جامعه شناسی تاریخی: روش های تطبیقی کلان (large-N)
o طالبان (1388: 26-52)
- روش در جامعه شناسی تاریخی: روش های تطبیقی تاریخی (small-N)
o روش میل دورکیم (قواعد روش جامعه شناسی، 1368: فصل ششم قواعد حجت آوری. صص 154-167)، طالبان (1388: 64-77)، ریگن (1388: 70-91)
o کاربرد روش میل در: برینگتون مور (1369: بخش یکم، صص 7-62) و اسکاچپل (1376، کتاب اول. صص 9-186)
o جبر بولی + روش فازی: طالبان (1388: 77-131)، ریگن (1388: 130-217)
- روش در جامعه شناسی تاریخی: روش های تک موردی (single-N)
o طالبان (1388: 144-172)
- نظریه های عمومی در جامعه شناسی تاریخی
o نظریه انتخاب عقلانی و مباحث پیرامون آن: روش شناسی کیفی (سام دلیری، 1392: 171-211)، ماهونی (1391)، اسکندری قاجار (1389)
o نظریه بازی
- نظریه های مهم دیگر در جامعه شناسی تاریخی
o پولانی: مقدمه فرد بلاک، و فصل اول و دوم کتاب دگرگونی بزرگ (پولانی، 1391: 11-94)
o آندرسن (اندرسن، 1390: یادداشت دوم: شیوه تولید آسیایی. صص 651-767)
بحث ویژه: بحث در باره انتخاب عقلانی در جامعه شناسی تاریخی
Kiser, E. & Hechter, M. (1991) “The Role of General Theory in Comparative-Historical Sociology” American Journal of Sociology, 97 (1): 1-30.
Somers, M. (1998) “we’re no Angels: Realism, Rational Choice, and Rationality in Social Sciences” American Journal of Sociology. 104 (3): 722-784.
Goldstone, J. (1998) “Initial Conditions, General Laws, Path Dependence, and Explanation in Historical Sociology” American Journal of Sociology, 104 (3): 829-845.
Calhoun, C. (1998) “Explanation in Historical Sociology: Narrative, General Theory, and Historically Specific Theory” American Journal of Sociology, 104 (3): 846-871.
Kiser, E. & M. Hechter (1998) “The Debate on Historical Sociology: Rational Choice Theory and Its Critics” American Journal of Sociology, 104 (3): 785-816
- کار دانشجویی: کاربرد نظریه ها و روش های جامعه شناسی تاریخی و تاریخ اجتماعی در تحلیل دوره قاجار و انقلاب مشروطه
o پیدا کردن نقاط برجسته دوره قاجار، از منظر جامعه شناسی تاریخی:
o انتخاب یکی از نقاط و توضیح در باره اهمیت آن از منظر جامعه شناسی تاریخی یا تاریخ اجتماعی
o پیدا کردن منابع مهم دست اول، دست دوم و اسناد در باره آن
o پیدا کردن نظریه ها و مقالات منتشرشده در باره آن
o ارتباط آن نقطه با یکی از نظریه های رایج در جامعه شناسی تاریخی (بر اساس کتاب اسمیت) یا استفاده از نظریه های جدید تحلیل تاریخ ایران: عباس امانت. حامد الگار. ژانت آفاری. ونسا مارتین. شائول بخاش. منگول بیات. عباس ولی
o شرح آن نقطه بر اساس فصول کتاب اسکاکپل
o مقایسه آن واقعه یا نقطه با یکی دیگر از نقاط مشابه یا متفاوت بر اساس نظرات میل
o روایت علی واقعه
منابع اصلی
اسمیت، دنیس (1386) .برآمدن جامعه شناسی تاریخی. ترجمه هاشم آغاجری. تهران: مروارید.
طالبان، محمدرضا (1389) .روش شناسی مطالعات انقلاب. با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
اسکاچپل، تدا (1376) .دولت ها و انقلاب اجتماعی. ترجمه مجید رویین تن. تهران: سروش.
منابع عمومی جامعه شناسی تاریخی
استنفورد، مایکل (1382) .درآمدی بر فلسفه تاریخ. ترجمه احمد گل محمدی. تهران: نی.
استنفورد، مایکل (1384) .درآمدی بر تاریخ پژوهی. ترجمه مسعود صادقی. تهران: سمت و دانشگاه امام صادق.
استویانویچ، ترایان (1386) .روش تاریخی یا پارادیم آنال. ترجمه نسرین جهانگرد. تهران: فضا.
اسکاچپول، تدا (1388) .بینش و روش در جامعه شناسی تاریخی. ترجمه هاشم آقاجری. تهران: مرکز.
اسمیت، دنیس (1386) .برآمدن جامعه شناسی تاریخی. ترجمه هاشم آغاجری. تهران: مروارید.
آشتیانی، منوچهر (1391) .جامعه شناسی تاریخی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
برک، پیتر (1389) .انقلاب تاریخنگاری فرانسه: مکتب آنال 89-1929. ترجمه کامران عاروان. تهران: نشر تاریخ ایران.
التون، ج. ر. (1386) .شیوه تاریخ نگاری. ترجمه منصوره اتحادیه. تهران: نشر تاریخ ایران.
جنکینز، کیت (1384) .بازاندیشی تاریخ. ترجمه ساغر صادقیان. تهران: مرکز.
ریگین، چارلز (1388) .روش تطبیقی: فراسوی راهبردهای کمی و کیفی. ترجمه محمد فاضلی. تهران: آگه.
سام دلیری، کاظم (1393) .روش شناسی کیفی: جامعه شناسی تاریخی و تطبیقی-تاریخی. تهران: جامعه شناسان.
سرانا، گپالا (1373) .روش شناسی تطبیقی در علوم اجتماعی. ترجمه رحیم فرخ نیا. گناباد: مرندیز.
طالبان، محمدرضا (1389) .روش شناسی مطالعات انقلاب. با تاکید بر انقلاب اسلامی ایران. تهران: پژوهشکده امام خمینی وانقلاب اسلامی.
لینکلیتر، اندرو (ویراستار) (1386) .جامعه شناسی تاریخی و روابط بین الملل. ترجمه علیرضا طیب. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
ملایی توانی، علیرضا (1386) .درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ. تهران: نی.
نوذری، حسینعلی (مترجم و گردآورنده) (1379) .فلسفه تاریخ: روش شناسی و تاریخ نگاری. تهران: طرح نو.
هابدن، استیون (1379) .روابط بین الملل و جامعه شناسی تاریخی: فرو ریزی مرزها. ترجمه جمشید زنگنه. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
همیلتون، گری جی، و رندال کولینز و دیگران (1385) .تاریخ نگاری و جامعه شناسی تاریخی. ترجمه هاشم آغاجری. تهران: کویر.
Abrams, P. (1982) .Historical Sociology. New York: Cornell University Press.
Dean, Michell (1994) .Critical and effective histories: Foucault’s methods and historical sociology. London: Rutledge.
Delanty, Gerard and Engin F. Isin (Eds.) (2003) .Handbook of Historical Sociolgy.London: Sage.
Hall, John A. & Joseph M. Bryant (2005) .Historical Methods in the Social Sciences. 4 Volumes. .London: Sage.
Hobden, Stephen (1998) .International Relations and Historical Sociology: Breaking down boundaries. London: Rutledge.
Mahoney, James and Dietrich Rueschemeyer (2003) .Comparative Historical Analysis in the Social Sciences. Cambridge: Cambridge University Press.
Mill, John Stuart (1862[1843]) .System of Logic. London: West Strand.
Szakolczai, Arpad (2000) . Reflexive Historical Sociology. London: Rutledge.
مجلات مهم
مجله جامعه شناسی تاریخی ایران. دانشگاه تربیت مدرس. http://jhs.modares.ac.ir
Journal of Historical Sociology. Wily-Blackwell. From 1988.
Journal of Social History. Oxford University Press. From 1967.
Cultural and Social History. Bergpublishers. From 2004.
موسسات مهم
The Comparative and Historical Sociology section of the American Sociological Association.
The Social Science History Association
کتب مهم در حوزه جامعه شناسی تاریخی
اسکاپل، تدا (1376/1979) .دولت ها و انقلاب اجتماعی. ترجمه مجید رویین تن. تهران: سروش.
اندرسون، پری (1388) .گذر از عهد باستان به فئودالیسم. ترجمه حسن مرتضوی. تهران. ثالث.
اندرسون، پری (1390) .تبارهای دولت استبدادی. ترجمه حسن مرتضوی. تهران. ثالث.
برودل، فرنان (1372) .سرمایهداری و حیات مادی ۱۴۰۰ – ۱۸۰۰. ترجمه بهزاد باشی؛ با مقدمهای از پرویز پیران. تهران: نی.
برودل، فرناند (1380) .بازنگری در تمدن مادی و سرمایهداری. ترجمه فیروزه مهاجر. تهران: دیگر.
برودل، فرناند (1388) .پویایی سرمایهداری. ترجمه مهران پاینده و عباس خداقلی و ناصر کفائی. تهران: کتاب آمه. (خلاصه کتاب سه جلدی سرمایه داری و حیات مادی)
بلوخ، مارک (1363) .جامعه فئودالی. ترجمه بهزاد باشی. تهران: آگاه.
پولانی، کارل (1391) .دگرگونی بزرگ: خاستگاه های سیاسی و اقتصادی روزگار ما. ترجمه محمد مالجو. تهران: پردیس دانش، شیرازه.
پیرسون، پل (1393) .سیاست در بستر زمان: تاریخ، نهادها، و تحلیل اجتماعی. ترجمه محمد فاضلی. تهران: نی.
تیلی، چارلز (1383) .انقلاب های اروپایی: بررسی تحلیلی پانصد سال تاریخ سیاسی اروپا. ترجمه بهاالدین بازرگانی گیلانی. تهران: کویر.
تیلی، چارلز (1389) .جنبش های اجتماعی (2004-1768). ترجمه علی مرشدی زاد. تهران: دانشگاه امام صادق.
تیلی، چارلز (1392) .دموکراسی: جامعه شناسی تاریخی تحولات دموکراتیک. ترجمه یعقوب احمدی. تهران: جامعه شناسان.
عجم اوغلو، دارون و جیمز راببنسن (1390).ریشههای اقتصادی دیکتاتوری و دموکراسی. ترجمه جعفر خیرخواهان و علی سرزعیم. تهران: کویر.
فوران، جان (1377) .مقاومت شکننده. ترجمه احمد تدین. تهران: رسا.
کندی، پاول (1382) .ظهور و سقوط دولت های بزرگ. ترجمه اکبر تبریزی و دیگران. تهران: علمی و فرهنگی. (با عنوان پیدایش و فروپاشی قدرتهای بزرگ توسط عبدالرضا غفرانی نیز ترجمه و در انتشارات اطلاعات (1370) نشر شده است.)
لوگوف، ژاک (1387) .اروپا مولود قرون وسطی: بررسی تاریخی فرایند تکوین و تکامل اروپا در قرون وسطی (سده های 4 تا 16 میلادی). ترجمه بهاء الدین بازرگانی گیلانی. تهران: کویر.
مور، برینگتن (1369) .ریشههای اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی (نقش ارباب و دهقان در پیدایش جهان نو). ترجمه حسین بشیریه. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
والرشتاین، امانوئل (1388) .مقدمه ای بر تحلیل نظام های جهانی. ترجمه حسین عسگریان. تهران: موسسه ابرار معاصر.
والرشتاین، ایمانوئل (1377) .سیاست و فرهنگ در نظام متحول جهانی (ژئوپلیتیک و ژئوکالچر). ترجمه پیروز ایزدی. تهران: نی.
والرشتاین، ایمانوئل (1381) .سرمایهداری تاریخی(و دو مقالهی دیگر). ترجمه یوسف نراقی. تهران : قطره.
Bendix, R. (1964) Nation Building and Citizenship: Studies of Our Changing Social Order. New York: Wiley.
Eisenstadt, Samuel. 1963. The Political Systems of Empires. Glencoe, IL: Free Press.
Goldstone, Jack. 1991. Revolution and Rebellion in the Early Modem World. Berkeley and Los Angles: University of California Press.
Mann, Michael. 1986. The Sources of Social Power, Vol.1: A History of Power from the Beginning to A.D. 1760. Cambridge: Cambridge University Press.
Mann, Michael. 1993. The Sources of Social Power, Vol.2: The Rise of Classes and Nation-States, 1760-1914. Cambridge: Cambridge University Press.
Moore, Barrington Jr. (1966) Social Origins of Dictatorship and Democracy: Lord and Peasant in the Making of the Modern World. Boston, MA: Beacon Press.
Skocpol, Theda. 1979. States and Social Revolutions. Cambridge: Cambridge University Press.
Smelser, Neil. 1958. Social Change in the Industrial Revolution. London: Routledge and Kegan Paul.
Tilly, Charles. 1990. Coercion, Capital, and European States, AD 900-1990. Oxford: Blackwell.
Tilly, Charles.1964 .The Vendee. Cambridge: Harvard University Press.
Tilly, Charlese, d. 1975.The Formation of Nation-States in Western Europe. Princeton: Princeton University Press
Wallerstein,I mmanuel. 1974-88. the Modern World-System 3.vols. New York: Academic Press
مقالات ایرانی در باره جامعه شناسی تاریخی
اسکندری قاجار، منوچهر (1389) «نه راه پیش و نه راه پس: تنگناهای سیاسی ایران در اوایل حکومت قاجار» در: رکسانه فرمانفرماییان (گردآورنده) .جنگ و صلح در ایران دوره قاجار و پیامدهای آن در گذشته و اکنون. ترجمه حسن افشار. تهران: مرکز. صص 37-79.
پناهی خیاوی، شهرام (1385) «جامعه شناسی تاریخی: بررسی روش علمی در شناخت جامعه شناسی تاریخی با تکیه بر قلمرو موضوعی و مفهومی آن در مقایسه با رشته های علوم اجتماعی» تاریخ (دانشگاه آزاد محلات). شماره 1. تابستان 1385. صص 5-22. (pdf)
ربانی خوراسگانی، علی (1377) «بررسی سه رهیافت نظری در جامعه شناسی تاریخی» مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان. شماره 12. صص 48-84. (pdf)
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1378) «تاریخ مالی ایران و ملاحظاتی در جامعه شناسی تاریخی ایران» ایران شناسی. سال یازدهم. شماره 44. زمستان 1378. صص 891-903. (pdf) (معرفی کتاب ویلیام فلور با عنوان تاریخی مالی ایران در دوره های صفوی و قاجار. 1998)
کافی، مجید (1384) «در باب جامعه شناسی تاریخی» روش شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه). شماره 42. بهار 1384. صص 48-69. (pdf)
نجاتی حسینی، سید محمود (1382) «واکاوی هویت تاریخی، تاریخ نگاری و جامعه شناسی تاریخی ایران: ملاحظات نظری و روش شناختی» مطالعات ملی. شماره 15. بهار 1382. صص 153-190. (pdf)
وریج کاظمی، عباس (1383) «جامعه شناسی تاریخی: روایت تاریخ و جامعه شناسی» پژوهش نامه علوم انسانی و اجتماعی. شماره 14. پاییز 1383. صص 161-178. (pdf)
ماهوني، جيمز (1391) «بازنگري نظريه عمومي در جامعه شناسي» ترجمه محمدرضا جوادي يگانه و فائزه حاجي قاسمي. جستارهايي در جامعه شناسي تاريخي. شماره اول. بهار 1391. صص49-81.(html)
منابع دیگر
استاوریانوس، لفتن استاوروس (1384) .جامعه شناسی تاریخی-تطبیقی جهان سوم. ترجمه رضا فاضل. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت). سه جلد.
انصاف پور، غلامرضا (1352) .دائره المعارف جامعه شناسی تاریخی ایران: تاریخ زندگی اقتصادی روستاییان و طبقات اجتماعی ایران از دوران ماقبل تاریخی تا پایان ساسانیان. تهران: شرکت سهامی انتشار.
تنهایی، حسین ابوالحسن (1383) .جامعه شناسی تاریخی نظریه های متفکرین مسلمان: جامعه شناسی و انسان شناسی نزد متفکرین مسلمان. تهران: بهمن برنا.
سعیدی شاهاندشتی، ناصر (1391) .جامعه شناسی تاریخی آمل: مقدمه ای بر آمل شناسی. ساری: ساغرسازان.
سکولا، آلن (1388) .بایگانی و تن: دوجستار در جامعه شناسی تاریخی عکاسی. ترجمه مهران مهاجر. تهران: آگه.
سگالان، مارتین (1370) .جامعه شناسی تاریخی خانواده. ترجمه حمید الیاسی. تهران: مرکز.
عبداللهیان، حمید (1391) . مفهومپردازی واقعیت در جامعهشناسی تاریخی: نظام ارباب غایب در ایران. ترجمه غلامرضا جمشيديها و عليرضا صادقي. تهران: جامعه شناسان.
قطب، محمد (1354) .جامعه شناسی تاریخی زن. ترجمه محمدعلی عابدی. تهران: البرز.
قلی پور، محمد و محمدرضا برات نژاد (1388) .جامعه شناسی تاریخی غربگرایی و غرب ستیزی: سنخ شناسی تعامل فرهنگی نخبگان ایرانی با غرب. مشهد: ایران آزاد.
کاتوزیان، محمدعلی (1377) .نه مقاله در جامعه شناسی تاریخی ایران: نفت و توسعه اقتصادی. ترجمه علیرضا طیب. تهران: مرکز.
لبیبی، محمدمهدی و لیدا حیدری ورنامخواستی (1392) .جامعه شناسی تاریخی ازدواج. تهران: علم.
محمدی، لیلا (1392) .جامعه شناسی تاریخی خرمدره در دوره قاجار و پهلوی. زنجان: سلاله زنجان.
میرسندسی، محمد (1391) .جامعه شناسی تاریخی امنیت در ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.