منو سایت
تاريخ:سی و يکم ارديبهشت 1391 ساعت 03:40   |   کد : 455
جامعه شناسي خواندن
يافته هاي اوليه از پرسش نامه اينترنتي دا
 

یافته های اولیه از پرسش نامه اینترنتی دا

بخشی از طرح تحقیقاتی گسترده در باره کتاب دا، که با همکاری آقاي سید محمدعلی صحفی و خانم طاهره خیرخواه در حال اجرا است، پرسش نامه اینترنتی در باره دا بود. این پرسش نامه که توسط جناب مهدی بخشایی طراحی شده بود، با لطف مسئولین سایت بازتاب به مدت یک ماه (از بیست اسفند 1391) بر روی سایت بازتاب قرار گرفت، و با اندکی تاخیر، با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی، بر روی سایت پرتال علوم انسانی قرار گرفت. از پاسخگویان خواسته شده بود که در صورت تمایل، پست الکترونیکی خود را بدهند تا نتایج اولیه تحقیق برای آنها ارسال شود. هر چند برخی آنها، ناامید بودند که بعد از جواب دادن، پاسخ ها به آنها ارسال شود، اما در این متن، برای تشکر از همه 648 نفری که این پرسشنامه را پر کردند، پاسخ های اولیه به صورت خام و فاقد تحلیل های آماری ارائه می شود، و تجزيه و تحليل ها پس از اين منتشر خواهد شد.

***

دا، داستان خودنگاشت (autifiction) خانم زهرا حسینی است، که مدتهاست از چاپ صدم گذشته است و می توان آن را پرمخاطب ترین اثر ادبیات داستانی در ایران دانست. یافته های این پرسشنامه اینترنتی، به دلیل نوع مخاطبان آن (یعنی کسانی که به پرسشنامه دسترسی داشته اند، و تمایل به پر کردن آن نیز داشته اند، ولی برای پاسخ به پرسشنامه نیازی به خواندن کتاب دا نبوده است)، قابل تعمیم به همه جامعه نیست. بررسی «میزان» خوانش دا، توسط محققین این تحقیق، در یک پرسشنامه تلفنی با حدد 4000 نمونه از تمام مردم استان تهران، انجام شده است، و پرسشنامه اینترنتی دا، بیشتر «کیفیت و نوع» خوانش دا را می کاود.

***

مشخصات جمعیتی: از مجموع 648 پرسشنامه معتبر، بیش تر پاسخ گویان (حدود 74 درصد) در سنین 20-40 سال قرار دارند؛ 27 درصد آنان زن و 73 درصد مرد هستند؛ 85 درصد آنها، مدرک لیسانس یا بالاتر از آن را دارا هستند؛ 60 درصد آنها در رشته ی علوم انسانی تحصیل کرده اند؛ 72 درصد دانشجو یا کارمند هستند؛ 66 درصد وضعیت اقتصادی متوسطی دارند؛ 80 درصد به نماز اهمیت زیادی می دهند؛ و 59 درصد از پاسخگویان، در صورت حضور و امکانشان در دوره جنگ عراق و ایران، حتما در جبهه حضور پیدا می کردند.

میزان خوانش دا: بیش تر پاسخ گویان دغدغه ی ادبیات جنگ را ندارند؛ 56 درصد پاسخ گویان به این نکته اشاره کرده اند که یا کم و یا اصلا به خوانش ادبیات جنگ نمی پردازند. اما بیش از نیمی از آنها (حدود 55 درصد) به گونه ای با کتاب دا آشنایی دارند و حداقل کتاب را ورق زده اند. تیراژ بالای کتاب توسط پاسخ گویان به طور پراکنده ای اعلام شده است و 5/48 درصد آنها هیچ اطلاعی از آمار تیراژ کتاب ندارند، اما بیش از نیمی از پاسخ گویان (تقریبا 53 درصد) نویسنده کتاب را می شناسند. به هر رو، حدود 28 درصد همه و 19 درصد بخش هایی از کتاب را مطالعه کرده اند.

بیشتر پاسخ گویان (5/53 درصد) به تصویر کشیدن خاطرات دا را ضروری می دانند. در مورد میزان تاثیر نمایش رادیویی یا تلویزیونی دا نسبت به خواندن کتاب دا نظرات مختلفی بیان شده است. تقریبا 32 درصد پاسخ گویان نمایش رادیویی و تلویزیونی آن را موثرتر از خواندن کتاب دانسته، 33 درصد خواندن کتاب را مؤثرتر دانسته، 14 درصد، نمایش تلویزیونی را بعد از خواندن کتاب پیشنهاد داده و 20 درصد بین کتاب و روایت سمعی و بصری دا تفاوتی قایل نیستند. حدود نیمی از پاسخ گویان روایت سمعی یا بصری از دا را شنیده یا دیده اند. هم چنین بیشتر پاسخ گویان (حدود 60 درصد) ترجمه ی کتاب دا را ضروری می دانند. حدود 50 درصد پاسخگویان، تبلیغات را دلیل استقبال مردم از دا می دانند. بیش تر پاسخ گویان (حدود 62 درصد) نویسنده دا را در مجامع عمومی، صدا و سیما یا مطبوعات دیده اند، اما بخش کمی از آن ها (حدود 32 درصد) اخبار مربوط به دا را دنبال کرده اند.

آشنایی با کتاب دا: در باره موضوع چگونگی آشنایی با دا، جواب ها دارای پراکندگی است. حدود 35 درصد افراد، دوستان، 32 درصد تبلیغات صدا و سیما، 10 درصد تبلیغات فروشگاه ها، 19 درصد مطبوعات و 4 درصد مساجد را در آشنایی خود با کتاب دا موثر دانسته اند. این پراکند گی در نحوه دست یابی به کتاب دا نیز به چشم می خورد. حدود 41 درصد خوانندگان این کتاب، آن را خریده، 8 درصد از اعضای خانواده گرفته اند، 23 درصد آن را هدیه گرفته اند، 5/8 درصد از کتاب خانه و 5/19 درصد از فامیل و آشنایان به امانت گرفته اند. به هر رو، بیش تر افراد (تقریبا 56 درصد) کتاب دا را در خانه ی خود ندارند.

حدود 80 درصد از کسانی که دا را خوانده اند، آن را بیش از یک سال پیش مطالعه کرده اند و باقی آنان در یک سال اخیر به خواندن کتاب دا مبادرت ورزیده بودند. هم چنین، بیش تر خوانندگان (حدود 71 درصد)، این کتاب را در عرض کم تر از یک ماه خوانده بودند. تعداد افرادی که کتاب را پشت سر هم و به شیوه ای متناوب خوانده اند تقریبا برابر با کسانی است که آن را گه گاه یا با توجه به فرصت های پیش آمده می خوانده اند. 58 درصد خوانندگان این کتاب، خواندن آن را به دیگران توصیه کرده اند. اما بیش تر خوانندگان (5/66 درصد) خود این کتاب را برای خواندن به دیگران نداده اند. هم چنین بیش تر افرادی که این کتاب را خوانده اند (حدود 71 درصد) در باره ی آن با دیگران به بحث و تبادل نظر پرداخته اند.

به نظر می رسد کتاب دا برای خوانندگان آن، کتابی ماندگار بوده است. اکثر خوانندگان (حدود 79 درصد) اذعان دارند که بسیاری از کتاب یا حداقل مقداری از آن را در خاطر خود دارند. 5/39 درصد مخاطبان این کتاب، بسیار تحت تاثیر آن بوده اند و 33 درصد آنان تا حدودی تحت تاثیر کتاب قرار گرفته اند. اکثر پاسخ گویان (حدود 54 درصد) تصاویر روایت شده از اجساد شهدا را صحنه هایی دانسته اند که بیش تر آنان را تحت تاثیر قرار داده است. تقریبا 47 درصد مخاطبان از کتاب رضایت زیادی دارند و 34 درصد آنان کتاب را تا حدودی راضی کننده خوانده اند. اما بیش تر پاسخ گویان نمی خواهند در این موقعیت ها حضور داشته باشند. حدود 44 درصد آنان اصلا و 17 درصد آنان میل کمی برای حضور در این موقعیت ها دارند.

در باره ی واقعی بودن داستان دا، بیش تر پاسخ گویان (56 درصد) آن را واقعی می دانند. حدود 79 درصد پاسخ گویان، راوی را شخصیتی مطلوب می دانند. در مورد علاقه خوانندگان به شخصیت های متفاوت روایت، اکثرا (تقریبا 56 درصد) راوی (خانم زهرا حسینی) را شخصیت مورد علاقه ی خود نامیده اند. و شخصیت های مورد علاقه دیگر، پدر و برادر راوی بوده است. هم چنین بیش تر پاسخ گویان (تقریبا 68 درصد) بر این عقیده اند که در این اثر نگاه منصفانه ای به جنگ شده است. پاسخ 72 درصد از مخاطبان این پرسش نامه از اعتماد آنان به روایت خبر می دهد، و آنان یادآوری جزئیات ذکر شده در دا بعد از بیست سال را باور دارند.

آدرس ايميل شما:  
آدرس ايميل دريافت کنندگان