بررسی مقایسه ای تصویر روحانیت در سینمای ایران و سینمای هالیوود

چکیده مقاله ارائه شده به همایش «روحانی در قاب سینما» (سایت همایش)

10 تا 12 اردیبهشت 1392

محمد رضا جوادی یگانه و محمد آقاسی (کارشناس ارشد فلسفه علوم اجتماعی)

ارائه مقاله بر عهده جناب محمد آقاسی (وبلاگ) بود.

تا اواسط دهه هفتاد اگر تصویری از روحانی در سینما و تلویزیون ایران مشاهده می شد، مربوط به شخصیتهایی تاریخی چون شهید مدرس بود. با تولید فیلم «مارمولک» حرکتهایی جهت بازنمایی این قشر تاثیرگذار و تاریخی در جامعه ایرانی شکل گرفت. این در حالی است که هالیوود سالهاست با به تصویر کشیدن روحانیون مسیحی و یهودی، در این عرصه نیز پیشتازی می کند. دوری از جامعه، دوری از مواهب دنیا یا دنیاستیزی، دوری از جریان های جدید اجتماعی، دوری از سیاست و حاکمیت، دوری از خرد و عقلانیت و گرایش به ماورایی پوچ، را می توان پنج ویژگی مشترک تصویر روحانیت در سینمای ایران و سینمای هالیوود دانست. این در حالی است که دو سینمای یاد شده دارای مبادی و مبانی مختلف بوده و می بایست دو تصویر مجزا را شاهد باشیم. فرض این مقاله این است که نوع برخورد هالیوود با روحانیون مسیحی و به ویژه «کاتولیک»، در سینمای ایران بازتولید می گردد. این در حالی است که در سینمای هالیوود روحانی «پروتستان» به عنوان یک روحانی پیشتاز نمایش داده می شود و ما تا کنون از ترسیم چنین تصویری در سینمای ایران محروم بوده ایم. علاوه بر این عامل مهم بیرونی، هژمونی هنر و ادبیات تصوف در پرداخت بومی از هنر که منجر به فهم گوشه نشینی از عرفان و دین می گردد، نبود درک صحیح از «عرفان جهادی» و حضور گوشه نشینانه دین و روحانیون دینی در تاریخ اجتماعی ایران باعث شکل گیری چنین تصوری در ذهن نویسنده و کارگردان و عامل حرکت چنین تصویری بر پرده سینمای ایران است.